Συνέντευξη με Χ3., Χ4. και Χ5. από το στέκι της ΑΣΟΕΕ

Από πού είστε; Από Αθήνα ή από επαρχία; Και σε ποιο έτος;

Χ3.: Όπως είπα και προηγουμένως είμαι από εδώ από Αθήνα, στο πέμπτο έτος, όπως και ο Χ4.

Χ4.: Εγώ, Αθήνα. Βέβαια, εντάξει, όχι τόσο κεντρικά όσο ο Χ3., αλλά εδώ ανατολικά προάστια, Κορωπή. Μπαίνω κι εγώ πέμπτο έτος. Τι άλλο;

Ωραία σχετικά τώρα με τους γονείς σας, αν σας στηρίζουν οικονομικά ή αν δουλεύετε;

Χ3.: Και τους δυο μας στηρίζουν οικονομικά, τον Χ4. πολύ περισσότερο [χαμογελά].

Χ4.: Ε… [αμήχανα] οι γονείς ναι μας στηρίζουν [ψιθυριστά].

Δηλαδή, μένετε με τους γονείς σας ή μένετε μόνοι σας εδώ;

 Χ4.: Εγώ μένω εδώ, το Κορωπί πέφτει λίγο μακριά, στην ουσία μένω με την κοπελιά μου τις περισσότερες μέρες της εβδομάδας, η οποία είναι από επαρχία, είναι και αυτή φοιτήτρια και εδώ στο στέκι. Ε…, αλλά ναι το παραδάκι από του γονείς υπάρχει… Αισθανόμαστε λίγο άσχημα γι’ αυτό [χαμόγελο]. Αλλά ‘ντάξει τώρα που εγώ φέτος λογικά τελειώνω έχω τέσσερα μαθήματα…

Να σε ρωτήσω κάτι; Γιατί είπες ότι αισθάνεσαι άσχημα;

Χ4.: Ε, ντάξει. Πολλές φορές μου το κοπανά και η μάνα μου ξέρω γω: «έλα-έλα πορείες και τέτοια, αλλά εμείς σας σκάμε τα λεφτα…».

Αυτό σας δημιουργεί κάποιο πρόβλημα;

Χ4.: Ντάξει, αυτό είναι μια ενοχή, ότι εγώ είμαι στο δρόμο –και καλά κάνω–, αλλά ρε παιδί μου το εισόδημα προέρχεται από αλλού… Δεν το βγάζεις εσύ. Και ξέρω ότι αν έχω κάποιο βιοποριστικό πρόβλημα, που θα πρέπει εγώ να βγάζω κάποια λεφτά, εκεί θα είναι πιο δύσκολα τα πράγματα. Όχι ότι δεν μπορείς, αλλά εκεί βλέπεις πραγματικά πόσο το έχεις και δεν κάνεις χομπυσμό…    

Χ3.: Πάντως αυτό είναι ένα ζήτημα που είχε μπει και στις συζητήσεις που κάναμε εμείς, οι φοιτητές, αμέσως μετά το τέτοιο [εν. το κίνημα]. Κατά πόσο ήταν ένα κίνημα της καβάτζας, ξέρω γω, από ανθρώπους που δεν είχαν κάτι να χάσουν και κατά πόσο αυτό το επηρέαζε. Ντάξει θα το συζητήσουμε και στην πορεία ίσως…

Εσύ Χ3.; Μένεις με τους γονείς σου;

Χ3.: Ναι, στα Σεπόλια και δεν έχω ιδιαιτέρως δουλέψει ποτέ.

Οι γονείς σου είχαν κάποια προηγούμενη πολιτική εμπειρία;

Χ3.: Όχι, όχι. Ήταν και οι δυο έξω από την πολιτική αρκετά. Όχι μόνο σε πολιτικό επίπεδο, γενικά είχαν πολύ ελεύθερο σχετικά με το ζήτημα των ιδεολογιών.

Χ4.: Εμένα οι γονείς μου οργανωμένοι ΚΚέδες παλιά, πολύ χοντρά μέσα, απογοητευμένοι δε πια. Δηλαδή, παλιά έτρεχαν σε πορείες και τέτοια –μέχρι και φωτογραφίες μου δίνουν κτλ.– ήταν καθαρά οργανωμένοι, αλλά απογοητευμένοι πια και με την πτώση της σοβιετικής ένωσης τα παρατήσανε όλα. Τώρα πια δεν πολύ ευαισθητοποιούνται. Είναι σπίτι, οικογένεια και τέτοια… αλλά ντάξει έχω καλή επικοινωνία σε αυτό το κομμάτι, δηλαδή έχουν κάπως αναθεωρήσει, έχουν τώρα πια δει τι είναι το ΚΚΕ, τώρα που είναι και έξω από αυτό. Εγώ όταν μέσα από την ΑΣΟΕΕ έβλεπα πως κινείται η ΠΚΣ και οι κνίτες και τα συζητάγαμε βλέπω πως έχουν κάπως φύγει από αυτό το καπέλο. Είναι περίεργο. Απλά, αυτό που έχω παρατηρήσει στον πατέρα μου είναι ότι κάποιες φορές του μιλάω για πράγματα πιο ριζοσπαστικά, που συνήθως δεν τα λες σε έναν πατέρα, και ενώ συμφωνεί μαζί σου και λέει «οκ, συμφωνώ μαζί σου» μετά από κανα-δυο βδομάδες που θα δει πολύ τηλεόραση θα επιστρέψει στις αρχικές του απόψεις, οι οποίες θα τις έλεγα πολλές φορές όχι εθνικιστικές, αλλά πατριωτικές… Είχα διαβάσει πως μια ροή προς τους παλιούς ΚΚέδες είναι να φεύγουν λίγο προς τα δεξιά. Ε, αυτό το παρατηρώ στον πατέρα μου γενικά, αλλά από την άλλη αφού έχουμε και την επικοινωνία λόγο των παλιών του αριστερών πεποιθήσεων… Για παράδειγμα, όταν στις 8 Μάρτη κάηκε το μνημείο, εγώ ούτε καν είχα δει τη σκηνή να παίζει στην τηλεόραση –γιατί τότε δεν ήμασταν σε φάση να βλέπουμε τηλεόραση– όταν γύρισα σπίτι και μου έλεγε «είδες κάψανε το μνημείο…» και έλεγε αναπαρήγαγε όλο τον λόγο που είχε βγάλει η τηλεόραση, όταν μετά ηρέμησε και συζητήσαμε και το βάλαμε κάτω το πράγμα και το αναλύσαμε γιατί έγινε, τι γινότανε εκείνη τη μέρα, κτλ. άλλαξε εντελώς άποψη. Δηλαδή, όταν είσαι στο σπίτι σου όλη τη μέρα και δε βγαίνεις έξω στην κοινωνία, το χάνεις λίγο, η τηλεόραση σε επηρεάζει…

Τι δουλειά κάνει ο πατέρας σου;

Χ4.: Ο πατέρας μου έχει μια βιοτεχνία, κάπως έτσι ας την πούμε, μικρής κλίμακας και η μητέρα μου είναι πωλήτρια.

Γενικά πώς θα χαρακτήριζες το οικονομικό τους επίπεδο;

Χ4.: Ε… Ίσα-ίσα. Περνάμε ίσα-ίσα.

Εσύ Χ3.;

Χ3.: Εμένα ο πατέρας μου είναι συνταξιούχος, πρώην αστυνομικός, [γέλια] –κακό σόι αυτό. Ε… η μητέρα μου είναι δημόσιος υπάλληλος ακόμα στο ελεγκτικό συνέδριο, σε ωραίο τέτοιο και γενικά ωραία νομίζω το χαρακτήρισε ο Χ4., το «ίσα-ίσα» αντιπροσωπεύει και εμάς, αλλά σε καλό επίπεδο δηλαδή είχαν να πάνε (ίσα-ίσα) τα παιδιά τους σε ιδιωτικό, είχαν να πάρουν αυτοκίνητο πιο καλό… Αλλά κατά τα άλλα ξέρεις τσίμα-τσίμα που λέμε…

Χ4.: Απλά, αν ήταν εδώ ένας φίλος από το στέκι που ήταν μετανάστης ξέρεις θα μας έβριζε… Το «ίσα-ίσα» του καθενός εξαρτάται πώς το εννοείς…

Έχετε δηλαδή και συμφοιτητές που είναι από άλλες χώρες;

Χ4. και Χ3.: Ναι είναι τέσσερα άτομα.

Πληρώνουνε δίδακτρα;

Χ3.: Είναι νομίζω…

Χ4.: Αυτοί έχουν βγάλει κάρτα ομογενούς, κτλ, αλλά άμα ήταν μετανάστες-μετανάστες ξέρω γω δε θα μπορούσαν να βγάλουν κάρτα ομογενούς…

Έχουν γεννηθεί εδώ;

Χ3.: Όχι-όχι. Καμιά σχέση.

Χ4.: Έχουν έρθει από Αλβανία.

Χ3.: Αλλά νομίζω θεωρούνται ομογενείς. Ναι, Βόρεια Ήπειρος.

Ελληνικά δηλαδή ξέρουν πολύ καλά;

Χ3.: Ναι είναι πολλά χρόνια όλοι. Απλώς, άμα είσαι μετανάστης εδώ είναι πολύ άσχημες οι συνθήκες.

Χ4.: …είχαμε κάνει και κουβέντα…

Χ3.: Ναι είχαμε κάνει κάποια πράγματα, όχι τίποτα το σπουδαίο, για τους μετανάστες με αφορμή και τα παιδιά που είναι και εδώ έχουμε κάνει.

Εσείς πώς θα χαρακτηρίζατε πολιτικά τον εαυτό σας;

Χ3.: Γενικά να σου πω την αλήθεια, εμείς… Εμένα πάντα με ενδιέφεραν τα κοινά από μικρός και τα πρώτα χρόνια της παρουσίας μου στη σχολή πάντα προσπαθούσα να παρακολουθώ τις Γ.Σ., μέσα σε ένα κλίμα που βέβαια δεν ήξερα αν θα πρέπει να γελάσω ή να κλάψω, αλλά δε μου είχε δοθεί η ευκαιρία να συμμετάσχω γιατί δε θεωρώ συμμετοχή το να πάω και να ψηφίσω… Και ουσιαστικά η πρώτη φορά που ασχολήθηκα ήταν τώρα με τις καταλήψεις… όπου βρήκα ένα έδαφος μέσα από πιο αμεσοδημοκρατικές διαδικασίες να αποκτήσω ένα λόγο και να μπορώ να επηρεάσω κάποια γεγονότα. Τώρα, το πώς θα αυτοχαρακτηριστώ πολιτικά δεν ξέρω. Εμένα γενικά δε μου αρέσουν οι χαρακτηρισμοί, όπως σου είπα πριν, οι ταμπέλες. Δηλαδή, το ότι ασχολούμαι με την πολιτική δε θεωρώ ότι ασχολούμαι με την έννοια που έχει περάσει με τη σήμερα, τη συνηθισμένη γιατί περισσότερο ασχολούμαι με τα ζητήματα της καθημερινότητας που απασχολούν όλους μας. Προφανώς, έχω κάποιες ιδέες που είναι ενάντια σε κάποιους που βρίσκονται στην ιεραρχία ας πούμε, είναι ενάντια σε κάποιες μορφές εξουσίας, αλλά και πάλι δε μου αρέσει να το λέω αντιεραρχικό, αντιεξουσιαστικό, το τρίπτυχο που βάζουν εκεί συνήθως... Ντάξει, καλό είναι σε ένα βαθμό να δίνεις κάποια χαρακτηριστικά προς τα έξω γιατί δεν είμαστε κάτι γενικό, ό,τι ‘ναναι, αλλά τέλος πάντων αυτά είναι πάνω-κάτω τα πλαίσια. Καταλαβαίνεις…

Εσύ Χ4.;

Χ4.: Να πω λίγο για το παρελθόν για να προσπαθήσω να προσδιορίσω την ταυτότητά μου. Από τους γονείς μου είχα κάποιες αριστερές, ας το πούμε έτσι ιδέες, δηλαδή ο «κακός αμερικάνος», το «κράτος δεν είναι και τόσο καλό», είναι «καλό να πηγαίνεις στην πορεία» αυτά τα είχα από μικρός στους γονείς μου. Απλά εμένα μου έτυχε το εξής: στο λύκειο μου έτυχε μια καθηγήτρια, που την είχα και αργότερα βέβαια, που δραστηριοποιούνταν στο στέκι της Αγίας Παρασκευής, που κάναμε το μάθημα της έκθεσης μαζί και που είχαμε αναπτύξει, έτσι, μια πολύ καλή επικοινωνία. Εμένα πάντα με ενδιέφεραν τα κοινωνικά και διάβαζα εφημερίδες κτλ. Με τη συγκεκριμένη καθηγήτρια είχαμε αναπτύξει διάφορες σχέσεις, σκέψου ότι δηλαδή στη δευτέρα λυκείου μιλάγαμε για τους ολυμπιακούς αγώνες, μιλάγαμε για πάρα πολλά πράγματα και αυτό με βοήθησε πάρα πολύ. Δηλαδή, σκέψου ότι μας είχε βάλει μια έκθεση και μας είχε πει για την αλλοτρίωση του χωροχρόνου για την κανονικότητα –κάναμε τέτοια θέματα– αυτό έτσι με διεύρυνε –έτσι νιώθω εγώ. Μετά όταν ήρθα στο πανεπιστήμιο ήμουν ήδη ενάντια, ήμουν ήδη αντι-παραταξιακός, δηλαδή δε μου άρεσαν ότι μπαίνεις κάπου γράφεσαι και ότι απλά εκτελείς κάποιες εντολές από τους από πάνω, και αυτό το είχα πολύ και από τους γονείς μου, οι οποίοι ήταν παλιά στρατευμένοι και στο ΚΚΕ και οι οποίοι μου έλεγαν: «μη δέχεσαι τα πάντα και μη γράφεσαι για να είσαι απλά κάποιος που εκτελεί εντολές» και αυτό μου είχε μείνει έτσι πάρα πολύ…Οπότε όταν μπήκα εδώ στο πανεπιστήμιο ήταν εδώ το στέκι. 3 χρόνια θυμάμαι δεν έκανα τίποτα μέσα στη σχολή από άποψη πολιτικής δραστηριότητας, αλλά πάντα έπαιρνα κείμενα από το στέκι, που σα χώρος μοιάζει κάπως αντι-κοινωνικός, φαντάζει κάπως στα μάτια του φοιτητή: «τι είναι αυτοί οι κακοί;»…

Χ3.: …«οι κακοί αναρχικοί»…

Χ4.: Ναι αυτό… «δηλαδή θα μπεις μέσα και θα σε φάνε…»… οπότε και οι άλλοι βέβαια που είναι εδώ μέσα δεν είναι τόσο κοινωνικοί προς τον έξω κόσμο… μπορεί να προσπαθούνε, αλλά υπάρχει ένα χάσμα τέλος πάντων. Και έτσι με τα κειμενάκια μου… και με τις καταλήψεις μου δόθηκε η αφορμή να δράσω κάπως… Τώρα, ταυτότητα πολιτική…; Δεν ξέρω. Σίγουρα στο επίπεδο της σχολής, ίσως και ευρύτερα, είμαι αντι-παραταξιακά, κτλ. Ε, δεν έχω ταμπού να πω η «κακιά η αναρχία» ή να φοβάμαι να το φωνάξω, αλλά δεν μπορείς εσύ έτσι εύκολα να αποκαλέσεις τον εαυτό σου αναρχικό. Δηλαδή πρέπει να το λήξεις μέσα σου… Εγώ δεν είμαι ώριμος να πω τι είμαι, ίσως και να μη θέλω, ίσως… δεν ξέρω. Αυτό.

Πώς επιλέξατε τη σχολή αυτή; Πώς μπήκατε;

Χ4.: Καταρχάς, είμαστε σε διαφορετικά τμήματα. Εγώ είμαι στο τμήμα Διοικητικής Επιστήμης και Τεχνολογίας (ΔΕΤ) δηλαδή είμαι ένα υβρίδιο μάνατζμεντ και πληροφορικής. Αυτό το τμήμα λειτουργεί σαν κολλέγιο. Δηλαδή έχει 4-5 χρόνια που λειτουργεί και είναι πάνω στα πρότυπα του LSE. Είναι αυτό ακριβώς που ζητά η αγορά: να ξέρεις λίγο από πληροφορική, λίγο από οικονομικά, διοίκηση επιχειρήσεων, μάνατζμεντ… αυτά. Τώρα, πώς την επέλεξα; Τώρα μόλις τελειώσαμε τις πανελλήνιες ήταν η θεία μου μάνατζερ σε μια πολυεθνική εταιρία πολύ γερή. Σ’ όλο το σχολείο ήταν στη φάση: «αφού δεν έχεις τα πλούτη από πίσω από τους γονείς σου πήγαινε για μάνατζερ γιατί εκεί, ξέρω γω, θα έχει ψωμί, να βγάλεις κάποια λεφτά …» Ε, κομπλέ κι εγώ έλεγα….! Εντάξει, ήξερα ποια θα είναι η δουλειά μου, αλλά το ψιλοαποδέχθηκα. Και έτσι και μέχρι πριν από τις καταλήψεις να σου πω την αλήθεια ήμουν στη φάση: «Οκ. Ξέρω ότι αυτό που θα κάνω δε θα μου αρέσει και μπορεί να λιώνω 12ωρα, αλλά δεν έχω και άλλη επιλογή ξερω γω…». Ε και κάπως έτσι το επέλεξα…

Είχες αυτήν την αντίληψη; Είπες ότι είναι καλά από άποψη οικονομική, αλλά από την άλλη είπες για τα 12ωρα… Το είχες συνειδητοποιήσει από μικρός αυτό; 

Χ4.: Ναι-ναι γιατί έβλεπα τη θεία μου πώς δούλευε. Ήταν δηλαδή κάποιες φορές που γύρναγε 4 ώρα τα ξημερώματα… σε τέτοια φάση μιλάμε τραγική…. Δεν μπορώ να πω ότι το είχα αποδεχτεί να πω: οκ. Εγώ μια ζωή θα δουλεύω…» αλλά είχα πει: «δεν έχω άλλη οικονομική διέξοδο, οπότε πάω εκεί και βλέπω…». Κάπως έτσι, ψιλοευκαιριακά… Εντωμεταξύ, πέρναγα Αθήνα ΑΣΟΕΕ. Δηλαδή, μηχανολόγος που μπορεί να ήθελα πέρναγα επαρχία και οι γονείς μου δεν ήθελαν να πάω επαρχία από άποψη οικονομική οπότε είπα εντάξει ας έρθω εδώ… Και ήξερα λίγο πολύ πώς θα είναι εδώ τα πράγματα, δηλαδή ποιος θα είναι ο ρόλος μου ως μάνατζερ στην επιχείρηση, το είχα λίγο στο μυαλό μου αυτό… Ε, τώρα, ντάξει. Να σου πω τώρα τι θέλω; Ούτε εγώ ξέρω τι θέλω.

Χ3.: Εγώ πληροφορική είμαι. Γενικά εγώ ήμουν από τους τυχερούς που ξέρεις δεν έκατσε πια ήταν η πιο ψηλή βαθμολογία και αυτά…, αλλά το ήθελα από μικρός να πάω πληροφορική και έτυχε το όνειρό μου αυτό να ανταποκρίνεται στην επαγγελματική αποκατάσταση, να είναι σε σχολές που έχουν ζήτηση, οπότε δεν είχα πρόβλημα να μη μου σταθεί η οικογένειά μου ας πούμε. Από την άλλη, εγώ ήμουν πιο πολύ στη φάση: «πληροφορική και επιστήμη», «επιστήμονας»… ξέρεις. Από μικρός, θυμάμαι και στο γυμνάσιο τα έβλεπα ρομαντικά ας πούμε. Ντάξει δεν το είχα λήξει δεν είχα κάνει τρελές σκέψεις ότι θα βοηθάω και την κοινωνία, αλλά κάπως έτσι, που δεν ήταν πολύ μακριά από την αντίληψη που είχα όταν μπήκα· που δεν μπορείς πάλι να το αναγνωρίσεις και αυτό αμέσως γιατί δεν έχεις κάτι συγκεκριμένο στο μυαλό σου. Δηλαδή, λες δεν ξέρω πότε θα βγω. Αλλά γενικά ήμουν απλά τυχερός γιατί αυτό που ήθελα είχε και επαγγελματική αποκατάσταση οπότε δεν ξέφυγα από όλο το υπόλοιπο πλαίσιο. Δηλαδή, όπως ψάχνουν όλοι την επαγγελματική αποκατάσταση και βάζουν τη σχολή που είναι πιο κοντά στα μόρια τα οποία πιάσανε.

Έχετε συχνή επαφή με τη σχολή σας; Έρχεστε συχνά στα μαθήματα;

Χ3.: Γενικά εγώ μένω και πολύ κοντά, αν και βέβαια δεν παρακολουθώ και πολύ, αλλά ότι είμαι εδώ είμαι. Δηλαδή μπαίνω τη μια ώρα δεν μπαίνω την άλλη, βασικά αυτό παλιότερα. Τώρα που ασχολούμαστε εδώ με το στέκι είμαστε σε αρκετά συχνή βάση εδώ πέρα. Δηλαδή, κάθε μέρα σχεδόν.

Χ4.: Εγώ είμαι σε διαφορετική κατάσταση [χαμογελά]. Ντάξει τα τρία πρώτα έτη που δεν είχα και πολύ σχέση με το στέκι ήμουνα στη φάση να περνάω. Τα μαθήματα δεν την πάλευα να παρακολουθήσω, βαριόμουν και βαριέμαι πάρα πολύ! Δηλαδή μπαίνω μέσα και δεν ακούω. Απλά, το τμήμα μας έχει πάρα πολλές εργασίες δηλαδή σε φάση που μέσα στο εξάμηνο και να θες να παρακολουθήσεις δεν προλαβαίνεις, δηλαδή υπάρχει μια εντατικοποίηση μέσα στο εξάμηνο, που δεν είναι μόνο στην εξεταστική που πας και δίνεις και τελείωσες. Μετά τις καταλήψεις είμαι συνέχεια εδώ, στη φάση με το στέκι κτλ. και για εργασίες ή κάτι τέτοιο, αλλά γενικά δεν παρακολουθώ μέσα…

Χ3.: Κάπως έτσι είναι και στην πληροφορική όπως το είπε ο Χ4. δηλαδή είχαμε δυόμιση εργασίες ανά βδομάδα κάποια στιγμή και αυτό δε σε αφήνει να παρακολουθήσεις δηλαδή…

Οπότε αυτό πάει και στο επόμενο ερώτημα. Έχετε ελεύθερο χρόνο;

Χ4.: Ντάξει εγώ πιστεύω πως το πανεπιστήμιο δεν το έχουν εντατικοποιήσει 100%, δεν έχει φτάσει στα επίπεδα εντατικοποίησης που θέλουν να επιβάλουν. Βέβαια, υπάρχει αυτό. Άμα θες να είσαι ένας επιμελής φοιτητής, να παρακολουθείς τα μαθήματά σου, το φροντιστήριό σου και τις εργασίες σου πρέπει να είσαι από το πρωί μέχρι το βράδυ. 9 με 9. 12ωρο! Υπάρχουν τέτοια παιδιά, πολλά παιδιά που το κάνουν αυτό. Αλλά, εντάξει. Αν θες να είσαι λίγο πιο χαλαρά έχεις την επιλογή αυτή, ξέρες με σκονάκια στις εξεταστικές, με μια εργασία που θα σου δώσει ένας παλιός φοιτητής και έτσι κερδίζεις αρκετό χρόνο. Αλλά αυτό έχει να κάνει με το πανεπιστήμιο που δεν έχει ακόμα οργανωθεί τόσο καλά…

Χ3.: Γενικά, έχω παρατηρήσει τον τελευταίο καιρό ειδικά μετά την εξεταστική γιατί είχε γίνει εξεταστικό κέντρο η ΑΣΟΕΕ, πως έχω αρκετό ελεύθερο. Γιατί; Δε βλέπω τηλεόραση πια. Πάντα δεν έβλεπα, αλλά δεν έβλεπα στη φάση μισή ώρα τη μέρα που πήγαινε και μια ώρα και πάντα θα πήγαινε. Τώρα, δε βλέπω καθόλου τηλεόραση. Πράγμα που και μου δίνει περισσότερο χρόνο, αλλά αυτό που είναι το πιο σημαντικό νομίζω είναι πως σ’ αφήνει να διαχειριστής αυτόν το χρόνο που ήδη έχεις. Δηλαδή δε σε ζαυλακώνει, αυτό που λέμε. Πάντως, σίγουρα υπάρχει εντατικοποίηση στις σπουδές. Δηλαδή, σε τμήματα όπως είναι η πληροφορική και από ό,τι έχω εγώ καταλάβει υπάρχουν πολλές εργασίες.

Παρόλα αυτά, έχεις το χρόνο σου να κάνεις πράγματα που σε ενδιαφέρουν προσωπικά…

Χ3.: Ναι, νομίζω έχοντας σταματήσει και έχοντας σταματήσει να με αγχώνει τόσο πολύ η σχολή γιατί ξέρεις οι εργασίες δεν είναι μόνο ο χρόνος αυτός καθ’ αυτός που καταλαμβάνουνε. Είναι όλος ο χ χρόνος που έχεις το άγχος της εργασίας. Οπότε, έχοντας καταργηθεί αυτά τα δυο πράγματα στο μυαλό μου, έχω αρκετό ελεύθερο χρόνο και έτσι μπορούμε και είμαστε αρκετές ώρες εδώ και στη σχολή και στο στέκι και προσπαθούμε σιγά-σιγά να κάνουμε κάποια πράγματα.

Ποιες είναι οι σχέσεις σας με τους συμφοιτητές σας; Κυρίως πριν τις κινητοποιήσεις, ως φοιτητές…

Χ4.: Εγώ πριν τις κινητοποιήσεις ήμουν με τους φοιτητές του τμήματός μου, του έτους μου.

Δηλαδή, βγαίνατε και μαζί;

Χ4.: Καλά αρχικά σίγουρα, ξέρεις κλασικά η μεγάλη παρέα που βγαίνεις έξω και μετά αρχίζουν οι διασπάσεις και μένουν τρεις-τρεις κτλ... Ε, έχω ακόμα με αυτούς επαφές, ακόμα βγαίνω αραιά και που… Εμένα η κολλητή μου παρέα είναι από το «χώρο» ή από εδώ από το στέκι…

Πώς θα τις χαρακτήριζες αυτές τις σχέσεις;

Χ4.: Συμφεροντολογικές. Είμαστε φίλοι γιατί θα σου δώσω την εργασία… κτλ. Βέβαια, με ένα-δυο άτομα υπάρχει φιλία δεν μπορώ να πω, αλλά οι υπόλοιπες σχέσεις είναι συμφεροντολογικές.

Χ3.: Κοίτα παρόλο που υπάρχει αυτό το ανταγωνιστικό, όπως υπάρχει και σε όλη την κοινωνία προφανώς και που σίγουρα στα πρώτα έτη δε βγαίνει τόσο και όταν ξέρεις ότι είσαι παρέα με πέντε άτομα, γιατί καλώς ή κακώς αυτές είναι οι παρέες σήμερα… λες εντάξει, υποσυνείδητα ίσως, πως ας είμαι με αυτούς τους πέντε που μπορώ να είμαι φίλος…

Χ4.: Καλά, σε χώνουνε. Δηλαδή, με το που μπεις αρχίζουν και σου λένε ανταγωνισμός πρέπει να είσαι καλύτερος από το διπλανό σου. Γενικά το ΔΕΤ είναι εντατικοποιημένο όχι μόνο σε υλικούς όρους, εργασίες, κτλ, αλλά και ψυχολογικά. Με το που θα μπει μέσα ο καθηγητής σου έχει εξηγήσει τα πάντα.

Χ3.: Πάντως, ίσως εγώ να ήμουν πιο τυχερός, έκανα αρκετούς καλούς φίλους και τους έχω ακόμα ας πούμε, απλώς βοήθησαν πολύ και αυτές οι εργασίες. Έχοντας ομαδικές εργασίες σε φέρνει πιο κοντά με τον άλλο και δεν μπορείς να το δεις και τόσο ανταγωνιστικά. Οπότε σε ένα βαθμό καταργείται μια… Είναι και πώς θα το διαχειριστείς.

Χ4.: Εγώ νομίζω ότι εξαρτάται και από το άτομο. Αλλά, εγώ θυμάμαι ειδικά στα πρώτα έτη που δεν παρακολουθούσα και πολύ δηλαδή σε κάνανε να νιώθεις πως ο διπλανός σου είναι εχθρός. Δηλαδή σε κάνανε… Βέβαια, είναι άλλο το αντικείμενο. Όταν είχαμε μάνατζμεντ, δεν είναι τόσο σαν την πληροφορική, είναι μάνατζμεντ που έχει πάρα πολύ ανταγωνισμό μέσα σε φάση που σήκωνε ο άλλος να κάνει ερώτηση στον καθηγητή και ο άλλος δεν του μίλαγε και δεν έχει σχέση αν είναι καλός ο καθηγητής αυτός ή όχι. Ναι παίζει πάρα πολύ αυτό!

Γενικά στις εξεταστικές, ας πούμε, συνεργάζεστε με τους συμφοιτητές σας;

Χ4.: Με αυτούς που έχουμε πιο καλές σχέσεις ναι υπάρχει συνεργασία. Στα πιο παλιά έτη που είχα πιο πολλές εργασίες, τώρα μπαίνω στο πέμπτο που τις έχω τελειώσει, ε… υπήρχε ανταγωνισμός ήταν πολύ έντονος. Τώρα, εντάξει με δυο-τρια άτομα που έχουμε πιο φιλικές σχέσεις υπάρχει συνεργασία.

Χ3.: Όπως σου είπα πριν, στο επίπεδο των εργασιών, ναι. Και εγώ σαν άτομο πάντα στις εξεταστικές και σε αυτά συνεργαζόμουν με κόσμο και στο διάβασμα να βοηθήσουμε ο ένας τον άλλο και μες το μάθημα σκονάκια… υπήρχε η συνεργασία! Και έχει ενταθεί πολύ περισσότερο τώρα τελευταία που έχουμε ξεπεράσει αυτό, που πολλοί φοιτητές μένουν σε αυτό, το τμήμα μου το έτος μου… Εμείς γνωρίζοντας άτομα από όλα τα έτη και από άλλα τμήματα έχουμε αναπτύξει πολύ μεγαλύτερη συνεργασία. Δηλαδή, ακόμα και σε αυτήν την τρίμηνη εξεταστική που υπήρχε αλληλοβοήθεια ενάντια στους εντατικούς ρυθμούς της αξιολόγησης και όλα αυτά…

Ναι αν και αυτό είναι μετά τις κινητοποιήσεις…

Χ3.: Ναι εσύ είπες για πριν. Πριν είναι αυτό που σου λέω. Ισχύει πως ήμασταν πολύ κλεισμένοι στο τμήμα μας στο έτος μας γιατί ξέρεις γιατί το πανεπιστήμιο δεν είναι χώρος κοινωνικοποίησης. Δεν μπορείς να γνωρίσεις άλλα άτομα. Το προωθεί αυτό το πράγμα! Έτσι μένεις αναγκαστικά στο χώρο σου, στο έτος σου, στο τμήμα σου και αυτό περνώντας τα χρόνια καταλήγει να είσαι φίλος με τρία άτομα ή το πολύ με άλλον ένα και να μην έχει άλλες επαφές. Δηλαδή, μιας και λέμε για πριν... Πριν εμείς τη σχολή δεν τη νιώθαμε σαν κάτι δικό μας.

Οπότε αυτό έχει να κάνει με το πώς νιώθεις το κτίριο, τους χώρους… Άλλαξε η αντίληψη των χώρων μετά τον αγώνα;

Χ3.: Σίγουρα και από άποψη του πώς το βλέπουμε γενικότερα οι συγκεκριμένοι χώροι, πολύ περισσότερο, πήραν μια άλλη ουσία γιατί ήταν οι χώροι μέσα στους οποίους είχαμε περάσει πάρα πολλά πράγματα. Είχαμε φάει, είχαμε κοιμηθεί, είχαμε ζήσει πολλές στιγμές, πάρτι, είχαμε ζήσει πολλές άσχημες στιγμές, φασίστες το ένα το άλλο…

Χ4.: Δηλαδή, συλλογικοποίησαμε τις αρνήσεις μας και τις αξίες μας. Πάντως εντάξει οι χώροι της ΑΣΟΕΕ είναι οικειοποιήσιμοι. Δηλαδή εντάξει συγκρίνοντας με τους χώρους της Νορβηγίας που είχα πάει Εράσμους ήταν καμία σχέση! Εκεί δεν υπήρχε η προοπτική να καθίσεις, δεν υπήρχε τέτοιος χώρος. Ήταν καθαρά πας κάνεις το μάθημά σου και φεύγεις… Εδώ εντάξει, μπορείς να πας να αράξεις στο προαύλιο, από δω από κει, θα βρεις το χώρο σου. Και βέβαια η κατάληψη σε έκανε να νιώσεις πως αυτή η σχολή είναι δική σου και αυτό μένει και μετά. Δηλαδή, μπαίνω στην ΑΣΟΕΕ και είναι σα να μπαίνω στο δεύτερο σπίτι μου.

Θεωρείτε το σύστημα του πανεπιστημίου σύστημα που δίνει ευκαιρίες, σύστημα «ίσων ευκαιριών», σύστημα που δε δίνει ευκαιρίες… Πώς θα το χαρακτηρίζατε;

Χ3.: Είναι και το πώς βλέπεις το πανεπιστήμιο. Δηλαδή, το σύστημα του πανεπιστημίου μπορεί να δίνει ίσες ευκαιρίες από άποψη διαδικαστικά πώς δουλεύει, αλλά προφανώς δε δίνει ίσες ευκαιρίες από τη βάση του. Δηλαδή, αν κάποιος δεν έχει λεφτά πρέπει να δουλέψει. Δηλαδή, δεν είναι το πανεπιστήμιο σαν πανεπιστήμιο που δε δίνει ίσες ευκαιρίες, αλλά η συνολικότερη παιδεία.

Χ4.: Το πανεπιστήμιο δίνει ίσες ευκαιρίες να ανταγωνιστείς το διπλανό σου. Δηλαδή, μέχρι εκεί. Εγώ άμα γλείψω τον καθηγητή μου καλύτερα, και άμα δεν έχω πρόβλημα σε αυτό, σίγουρα θα πάω και πιο μπροστά. Δηλαδή, και στη σχέση με τους καθηγητές και αν μπεις σε μια παράταξη μέσα έχεις πολλά προνόμια. Ο καθένας ξεκινά από άλλη βάση…

Χ3.: …και καταλήγει σε άλλη βάση.

Τι είναι αυτή η βάση;

Χ4.: Είναι διαφορετικό να είμαι εγώ που έχω έρθει εδώ καθαρά βιοποριστικά ή που πρέπει να δουλεύω παράλληλα ή ένας μετανάστης… και είναι διαφορετικό να έρθει ένα παιδί που έχει γονείς χωμένους τέρμα ή μπαίνει κατευθείαν σε μια παράταξη και είναι προκαθορισμένος ο δρόμος του. Είναι αλλιώς. Άρα ίσες ευκαιρίες…; Από τη στιγμή που η ίδια η κοινωνία δεν είναι ισότιμη, άρα και για εμάς εδώ δεν είναι ισότιμα.

Οι βαθμοί; Ποια η άποψή σας για το σύστημα αξιολόγησης;

Χ3.: Εγώ γενικά με τους βαθμούς δεν έχω και την καλύτερη σχέση, γενικά με την αξιολόγηση. Δηλαδή η αξιολόγηση, δηλαδή ακόμα και απομονωμένα να το δούμε από όλη την κοινωνία, η αξιολόγηση είναι ένα μεγάλο πρόβλημα της παιδείας κατά την άποψή μου. Μπορεί κάποιος να πει ότι υπάρχει καλή και κακή αξιολόγηση, αλλά έτσι όπως λειτουργεί έως τώρα η αξιολόγηση σε βάζει περισσότερο σε ένα τρυπάκι να αποκτήσεις ένα βαθμό, να περάσεις ένα μάθημα παρά το να πάρεις τη γνώση που λέμε. Αυτή είναι η απαρχή νομίζω για πολλά προβλήματα. Στην ουσία βλέπουμε και αγωνίζεται τόσος πολύς κόσμος για την αξιολόγηση, ενώ στην τελική καταλήγεις να διαβάζεις τρεις μέρες άμα θες να το περάσεις ή καταλήγεις ας πούμε να περνάς ένα μάθημα με το σκονάκι και παρόλα αυτά συνεχίζει να υποστηρίζει την αξιολόγηση, ενώ όλο αυτό το μοντέλο λίγο καταρρίπτεται όταν μαζεύεις όλες αυτές τις εμπειρίες στο μυαλό σου. Όταν είσαι κυρίως τρεις μέρες πάνω απ’ το μάθημα ή καταλήγεις με σκονάκι δεν παίρνεις κάποια γνώση οπότε η αξιολόγηση τι βαθμολογεί; Βαθμολογεί τι γνώση που πήραμε ή βαθμολογεί το κατά πόσο έμαθα να ζω στο ρυθμό του πανεπιστημίου, στο τρέξιμο δηλαδή και την εντατικοποίηση.

Χ4.: Βασικά, η εξεταστική για μένα αξιολογεί καθαρά αυτό: το κατά πόσο εσύ σε αυτούς τους δυο μήνες που είναι η εντατικοποιημένη εξεταστική έκατσες και είδες τον καθηγητή σου σαν αφεντικό και κατά πόσο έμεινα είκοσι ώρες πάνω από τα βιβλία για να πάω να γράψω. Δηλαδή, όταν εμένα θα μου βάλουν θέματα που είναι καθαρά αποστήθισης ή οτιδήποτε δεν εξετάζει αν εγώ απέκτησα αυτήν τη γνώση γιατί δεν μπορείς απλά με μια δίωρη εξέταση να ξέρεις (αλλά και ποια γνώση στην τελική…;) ή έστω αυτή τη γνώση που σου δίνουνε, αν τη γνωρίζεις ή όχι. Κυρίως θέλουν να δουν κατά πόσο εσύ είσαι οκ, δηλαδή σκύβεις το κεφάλι για να μπορεί ο άλλος να σε χρησιμοποιεί, όπως θα είναι και αύριο στη δουλειά. Δηλαδή θα αντέχεις να δουλεύεις 12ωρο ή όχι;

Θέλω να μου πείτε την άποψή σας για το αν θα πρέπει να υπάρχει χρονικό όριο στις σπουδές και αν αυτό το θεωρείτε δίκαιο…;

Χ4.: Καταρχάς, βγαίνανε όλοι και λέγανε οι αιώνιοι φοιτητές και οι αιώνιοι φοιτητές οι οποίοι στην ουσία δεν επιβαρύνουν πουθενά. Τα βιβλία θα τα πάρεις μια φορά…

Χ3.: Ούτε το πάσο καν… Είναι το κλασικό θέμα που χρησιμοποιείται και από όλους τους πολιτικούς και από τα ΜΜΕ που επικεντρώνουν σε ένα θέμα που είναι εντελώς αδιάφορο και εντελώς ανούσιο, αλλά μπορεί να έχει μια κοινωνική απεύθυνση. Μπορεί να λες κάποιες πιασιάρικες φράσεις, κάποια πιασάρικα θέματα και να τα χρησιμοποιήσεις ώστε να επικεντρωθεί η συζήτηση και να μην ανοίξει σε άλλα θέματα που είναι πιο σημαντικά και πιο ουσιώδη. Δηλαδή, για να δεις συνολικότερα την παιδεία.

Χ4.: Και είναι τι; Μεγαλώνει η καρτέλα της γραμματείας και αυτό είναι κόστος; Αλλά εντάξει αυτό ίσως να είναι ένα θέμα προς την εντατικοποίηση. Δηλαδή, να αρχίζουν λίγο να σφίγγουν τα πράγματα, να πρέπει να τρέχεις πιο πολύ, να τρέχουν όλοι, ίσως, όχι μόνο αυτοί που το γουστάρουνε... Και αυτοί που δεν το γουστάρουνε να τρέχουνε. Εγώ θυμάμαι τότε στα δικαστήρια μετά την 8 Μάρτη είχαμε βρει μια δασκάλα, η οποία για να αυξήσει το μισθό της ήθελε να τελειώσει το πανεπιστήμιο ή κάτι τέτοιο ή να πάρει το πτυχίο, κάτι τέτοιο μου έλεγε, και αυτή δεν μπορούσε να το τελειώσει στο όριο που έλεγαν, επειδή είχε τη δουλειά της και έρχεται και μου λέει: «είμαστε πολλοί τέτοιοι». Αυτή έτρωγε μια ήττα.

Χ3.: Ήταν, ίσως, ουσιαστικό από την άποψη ότι μόνο στο καινούργια σύστημα με την αξιολόγηση κάποια πανεπιστήμια θα τα επιβάρυνε πολύ αυτό να έχουν φοιτητές που είναι 11 χρόνια γιατί στο παγκόσμιο σύστημα της αξιολόγησης/κατάταξης των πανεπιστημίων αυτό μπορεί να σε έριχνε, που μπορεί να μην είναι καλό για τη χώρα μας, να μην είναι καλό για την οικονομία μας και όλα αυτά.

Τους καθηγητές πώς τους βλέπετε; Πρέπει να κρίνονται από τους φοιτητές;

Χ3.: Καθηγητές. Ένα πολύ περίεργο θέμα στις κινητοποιήσεις γιατί ήταν αν θυμάμαι, δεν είμαι και πολύ καλός στα ιστορικά, αλλά νομίζω πως ήταν οι πρώτες κινητοποιήσεις που στάθηκαν μαζί με τους φοιτητές. Ίσως να έτυχε να θίγονται και τα δικά τους συμφέροντα.

Στο πλαίσιο των πανεπιστημίων;

Χ4.: Εγώ τους καθηγητές τους βλέπω τελείως εχθρικά! Επειδή με το που μπήκα στη σχολή και πήγα να παρακολουθήσω το πρώτο δίωρο σε βάζανε σε ένα τρυπάκι ότι: πρέπει να αρχίσω να τρέχω, να τρέχω όσο δεν πάει για να προλάβω το διπλανό μου για να μην είναι αυτός καλύτερος από μένα, για να μην πιάσει άρα αυτός καλύτερη θέση στην αγορά! Ντάξει μιλάμε για την ΑΣΟΕΕ που είναι μια σχολή που βγάζει μάνατζερς, δεν το λέω υποτιμητικά αυτό, αλλά αν η εντατικοποίηση έρθει κάπου θα έρθει εδώ πρώτα –που έχει έρθει δηλαδή!

Χ3.: Σαφέστατα!

Χ4.: Πολύ βαρετοί όλοι, δηλαδή… Ένας μόνος ήταν καλός, στο επίπεδο του μαθήματός του βέβαια, όντως ενδιαφερότανε για σένα. Όταν έχουμε αρχίσει και μαθαίνουμε πόσα βγάζουν από τις έρευνες αρχίζω και βλέπω ότι οι πανεπιστημιακοί είναι καθαρά ένα λόμπυ. Δηλαδή, πάρα πολλά χρήματα! Ειδικά εδώ στην ΑΣΟΕΕ πάρα πολλά χρήματα! Είναι ένα παιδί που το έχει ψάξει λίγο. Άρα, εγώ πώς να τους δω τους καθηγητές; Στο δικό μου τμήμα που βγαίνεις και πας στέλεχος στην πολυεθνική ξεκινάς με κάποια αξιώματα: ότι «ο ανταγωνισμός είναι δεδομένος», ότι «θα δουλεύεις από το πρωί μέχρι το βράδυ γιατί έτσι είναι οι απαιτήσεις, τι να κάνουμε αυτά έχει η ζωή…», ότι «η πολυεθνική επιχείρηση είναι ο σύγχρονος θεός»… Αυτά ούτε καν τα βάζεις σε μια προοπτική να τα κρίνεις. Αν αφήσεις στον καθηγητή σου μια ψιλο-αιχμή ή ότι έτσι δεν είναι τα πράγματα έχεις φάει Χ. Είναι ειρωνικός μαζί σου, σε γειώνει… Είναι αυτό: την αυθεντία του καθηγητή εδώ μέσα δεν πρόκειται να σε αφήσει να τη σπάσεις. Ό,τι λέει ο καθηγητής είναι σωστό δηλαδή τέρμα…!

Χ3.: Και στην πληροφορική ισχύει αυτό που ο άλλος δε βγάζει μια άποψη για να μπορείς να τον κρίνεις πιο άμεσα, αλλά παρόλα αυτά μπορείς να κρίνεις γιατί η επιστήμη δεν είναι ουδέτερη σε καμία περίπτωση γενικότερα. Και αυτό ήταν το χαρακτηριστικό, δηλαδή μάθαινες να κάνεις java, αλλά αυτά ήταν πράγματα που μπορούσες να μάθεις μέσα από ένα βιβλίο. Δε σου έδιναν μια κατεύθυνση που να μπορούσες να τη χρησιμοποιήσεις έστω και βάση του σημερινού συστήματος… Και μου είχε κάνει φοβερή εντύπωση όταν είχαμε έναν καθηγητή, ο οποίος θεωρείται λίγο αυτόνομος, έχει βγάλει κι ένα βιβλίο για την «πολιτική ανυπακοή στον κυβερνοχώρο», και απλώς έκανε ένα μάθημα που προκαλούσε τη σκέψη. Έβγαινες δηλαδή από το μάθημα και σκεφτόσουνα Και μου είχε φανεί πολύ φοβερό αυτό γιατί όλοι οι άλλο δεν είχαν πετύχει καν αυτό. Δεν ήταν ότι έλεγε κάτι φοβερό, απλώς προκαλούσε τη σκέψη και ο οποίος τώρα, δηλαδή ένα χρόνο μετά αφότου πήρα το μάθημά του και αρχίζοντας και κοιτάζοντας για έρευνα τα έλεγε στο μάθημά του, δεν είναι κάτι κρυφό: έχει γεμίσει όλη την Ελλάδα κάμερες, γιατί είναι μάθημα για την ασφάλεια των  πληροφοριών, και κάνει κάτι έρευνες τρελές όχι από την άποψη χρηματοδότησης, αλλά και από την άποψη του τι παράγει αυτή η έρευνα και που κατευθύνεται η επιστήμη.

Χ4.: Ένα παράδειγμα: η επόμενη γενιά των barcodes θα είναι τα RFID, το οποίο θα είναι τσιπάκι που θα έχει φοβερές λεπτομέρειες και θα μπορεί να προσδιορίζει τις δικές σου καταναλωτικές συνήθειες, τα πάντα! Όλο σου το προφίλ, οπότε και να μπορεί να βγάλει και τα ανάλογα προϊόντα κτλ. Όταν θα σου μιλάνε για αυτό το πράγμα δεν πρόκειται να σου πούνε ένα αρνητικό, κάποιες συνέπειες… ότι θα παρακολουθούνται οι καταναλωτικές συνήθειες των πολιτών, θα είμαστε προβλέψιμοι από τις εταιρίες… Για τις αρνητικές συνέπειες, τεράστιο θέμα αυτό, δεν υπάρχει περίπτωση να σου πουν.

Χ3.: Και δεν είναι μόνο το θέμα ότι δεν εξετάζουν τις κοινωνικές συνέπειες. Δεν εξετάζουν γενικώς τις κοινωνικές συνέπειες. Δηλαδή, βλέπεις την επιστήμη σαν επιστήμη, αποκομμένη από όλα τα άλλα και επειδή τα έχω διδαχθεί εγώ αυτά, τα τσιπάκια RFID, ο καθηγητής αφιέρωσε 10 δευτερόλεπτα για τις κοινωνικές συνέπειες για τις οποίες είπε: «έχει αρνητικές συνέπειες…;» που ούτε καν κάθισε να ασχοληθεί τι είναι…

Χ4.: …που σε μας ούτε καν θα το ανέφερε… Το μόνο κόστος που μπορούμε να καταλάβουμε εμείς ως άτομα στο τμήμα ΔΕΤ είναι το κόστος. Δε μας αφορούν οι κοινωνικές συνέπειες.

Χ3.: όταν βλέπεις καθηγητές που έχουν τέτοιες αξίες ότι έκανε ένα μάθημα στην Αμερική από το οποίο όσοι έβγαιναν προσλαμβανόντουσαν σε μια εταιρία… τι θέμα μετά να ανοίξεις για κοινωνικές συνέπειες;

Αυτό προβάλλεται από το ίδιο το σύστημα ή έχει να κάνει με τους καθηγητές πιο πολύ;

Χ4.: Νομίζω πως αυτό το προβάλλει το ίδιο το σύστημα. Βέβαια, υπήρχαν καθηγητές ειδικά στο σχολείο που ήταν ανοιχτοί, αλλά νομίζω ότι αυτό είναι. Μιλάει από την έδρα είναι αυθεντία. Ντάξει μπορεί να είναι τραβηγμένο αυτό λίγο, μπορεί όλοι οι καθηγητές να μην είναι έτσι, αλλά το παράδειγμα της ΑΣΟΕΕ είναι έτσι.

Στην τωρινή σας κατάσταση, ως φοιτητές, πιο θεωρείτε ότι είναι το σημαντικότερο πρόβλημα που αντιμετωπίζετε;

Χ3.: Μας σβήνουν τα συνθήματα στους τείχους [γέλια]!

Χ4.: Εγώ από αυτό το ζήτημα θέλω να ξεκινήσω: τι είναι ο φοιτητής στην τελική; Αλλά, οκ ας πούμε ότι έχεις αποδεχτεί στην τελική το ρόλο σου, τελειώνεις τη σχολή και τον αποδέχτηκες. Για μένα το μεγαλύτερο πρόβλημα δεν ήταν το άρθρο 16, το ένα και το άλλο που λέγανε στη φάση του κινήματος, ή ο νόμος πλαίσιο… Αλλά εγώ δεν κατέβαινα στην ουσία στο δρόμο για αυτό. […] Σου κλέβουν τη ζωή. Έτσι νιώθω γιατί μόλις τελειώσω το πανεπιστήμιο, και μέχρι τα 80, 70 ή 60 δεν ξέρω κι εγώ πόσο θα είναι τελικά… [γέλια], θα δουλεύω 12ωρο. Ειδικά στο επάγγελμα αυτό, άμα το ακολουθήσεις είναι στάνταρ. Το βλέπω και στην αδελφή μου που τώρα πια έχει μπει σε αυτό το λούκι τώρα που τελείωσε και δουλεύει σε μια πολυεθνική εταιρία. Δηλαδή, παράγεις-καταναλώνεις. Αυτό είναι.

Ως φοιτητής τώρα όμως; Το πρόβλημά σου τώρα; Έχεις χρόνο να ζήσεις;

Χ3.: Αν το δούμε ως φοιτητής κάπως αποκομμένα από την κοινωνία θα ήταν, για μένα, ότι ερχόμαστε σε ένα πανεπιστήμιο από το οποίο θα βγούμε επιστήμονες, αυτό που περίμενα εγώ ας πούμε, και ουσιαστικά αναπαράγεται αυτή η εντύπωση της έρευνας ότι κάνουμε κάποια πράγματα ενδιαφέροντα και που τελικά, όπως σου είπα και πριν, βλέπουμε την επιστήμη σαν ένα ουδέτερο πράγμα, άχρωμο που δεν μπορούμε εμείς να το αγγίξουμε, δεν μπορούμε να του δώσουμε μια χροιά εμείς –ασχέτως ότι πια δε γινόμαστε επιστήμονες.

Χ4.: Αυτό θέλω να πω, ότι για μένα δεν είναι τόσο, αυτό που λέμε, επιστήμονες, αλλά ότι η γνώση που παίρνουμε είναι καθαρά για να βγω από εδώ κα να με δει η εταιρία ανταγωνιστικό προς τους άλλους και να εργαστώ σε αυτήν. Δηλαδή, ο διανοητικός εργάτης. Κάπως έτσι. Η γνώση η οποία παρέχεται είναι καθαρά αποστειρωμένη. Στα πλαίσια των επιχειρήσεων.

Πώς συμμετείχατε στις κινητοποιήσεις; Πώς κατεβαίνατε στις πορείες; Μέσα από συνελεύσεις, ως στέκι, ως άτομα;

Χ4.: Εγώ και ο Χ3. βρεθήκαμε στη φάση από πουθενά. Δηλαδή, δεν ήμασταν κάπου από πριν, απλά βρεθήκαμε λόγω των καταλήψεων και εξαιτίας όλου αυτού που υπήρχε στην ατμόσφαιρα όλο αυτόν τον καιρό. Στις πορείες κατεβαίναμε ως άτομα, ως καταληψίες της ΑΣΟΕΕ. Εγώ ήρθα στο στέκι από το Γενάρη. Αλλά ακόμα και τότε, το στέκι δε λειτουργούσε ως στέκι και κυρίως γιατί δεν είχαμε λήξει όλοι τι είναι αυτό το κίνημα, υπήρχαν άλλοι που δε συμμετείχαν, οπότε δεν υπήρχε κάποια συλλογικότητα του στεκιού που να λειτουργούσε τότε. Βέβαια, οι περισσότεροι ήμασταν στην κατάληψη. Αλλά κυρίως κατεβαίναμε ως ατομικότητες.

Διαδικασίες υπήρχαν γενικότερα στην ΑΣΟΕΕ για το πώς θα κατέβετε στο δρόμο;

Χ3.: Υπήρχαν και για αυτό και εμείς ήμασταν εκεί και συμμετείχαμε δηλαδή αυτό έδωσε την αφορμή για να έχουμε και εμείς αμεσοδημοκρατικές διαδικασίες και να μπορέσουμε να έχουμε μια επαφή με αυτό που λεγότανε κίνημα. Πιο άμεση τουλάχιστον…

Χ4.: Η ΑΣΟΕΕ δεν ήταν απλά μια συνέλευση και μετά κλειδωμένη σχολή και συμμετοχή στην πορεία. Αν ήταν έτσι δε θα ήμουν κι εγώ εδώ. Υπήρχαν κάποια άτομα από το στέκι που απαιτήσανε να γίνεται σε καθημερινή βάση συντονιστική επιτροπή…

Χ3.: Συντονιστικό κατάληψης…

Χ4.: Ναι, συντονιστικό κατάληψης, όπου όποιος θεωρούσε τον εαυτό του καταληψία, είτε ήταν φοιτητής είτε όχι μπορούσε να έρθει μαζί μας και να αποφασίσουμε όλοι. Με ομοφωνία λειτουργούσε. Αρχικά, οι παραταξιακοί είπαν «α! τι είναι αυτά τα πράγματα!», αλλά τα παιδιά είπαν ότι «εμείς το κάνουμε και όποιος θέλει έρχεται». Τελικά, αυτό έγινε θεσμός και ειδικά στο δεύτερο γύρω των κινητοποιήσεων αυτό ήταν δεδομένο.

Χ3.: Ήταν μια από τις κατακτήσεις.

Χ4.: Σίγουρα, αυτό είχε και τα αρνητικά του. Δηλαδή, δεν είχε απόλυτη αμεσοδημοκρατία γιατί κάποιες φορές έβλεπες συνδικαλισμούς μέσα, υπήρχε όντως η πολιτική κουβέντα, η ζύμωση κτλ., αλλά σιγά-σιγά προωθούσαν και τα κομματικά τους εκεί μέσα.

Χ3.: Τουλάχιστον, αυτό που ήταν σημαντικό ήταν πως δεν ήταν μια παγιωμένη διαδικασία όπως η Γ.Σ.

Χ4.: Δεν ήταν πανηγύρι.

Χ3.: Είχε κάποια αμεσοδημοκρατικά χαρακτηριστικά. Βασικά, ήταν αμεσοδημοκρατική στο βαθμό που το αφήνανε οι παρατάξεις. Όταν έχεις π.χ. εκεί μέσα κάποια άτομα από τις παρατάξεις που έχουν συγκεκριμένα συμφέροντα, όταν εσύ έρχεσαι σαν άτομο να πεις κάποια πράγματα τότε θα σου τα υπερκαλύψουν οι άλλοι. Δηλαδή, δεν έχουν τη διαλλακτικότητα που έχεις ως άτομο να συνδιαμορφώσεις ούτε τη διάθεση προφανώς… Αλλά παρόλα αυτά, ειδικά στον πρώτο γύρω των κινητοποιήσεων που εμείς δεν ήμασταν και στο στέκι, λειτούργησε πολύ καλά και μπορούσαμε ακόμα και εμείς να συμμετάσχουμε.

Χ4.: Σκέψου ότι όταν η Γ.Σ. αρχίσει, μιλάνε οι αντιπρόσωποι και εσύ είσαι από κάτω και χειροκροτάς και ψηφίζεις, ενώ στο συντονιστικό της κατάληψης υπήρχε μέσα κόσμος, όλοι όπως κι εγώ π.χ. που πρώτη φορά είχα μπει σε μια συνέλευση και μιλούσα. Και προφανώς, μετά από ένα σημείο η άποψή σου γινότανε σεβαστή σίγουρα. Και υπήρχαν κα σκηνικά που θυμάμαι πως συζητάγαμε για το πώς θα κατέβει η ΑΣΟΕΕ στην πορεία ή που λέγαμε: «αύριο όλοι μάσκες, γυαλάκια» όταν το επίπεδο της βίας είχε ανέβει και είχε πάρει κάποια κίνηση το κίνημα. Γινόντουσαν δηλαδή κουβέντες όπως και το χειμώνα που είχε γίνει μια πολύ καλή κουβέντα για το ζήτημα της αλληλεγγύης και πού δείχνουμε αλληλεγγύη και πώς δείχνουμε την αλληλεγγύη, τι πετάμε και τι κρατάμε…

Οπότε υπήρχαν σε όλους ευκαιρίες…;

Χ4.: Ναι, αφού είχε έρθει ένα παιδί και μίλησε που ήταν ενάντια στην κατάληψη. Αλλά αυτό δεν ήταν το τέλειο. Από τη στιγμή που είχε μέσα παραταξιακούς, ή άτομα που δεν έχουν βγάλει το κομματικό τους επικάλυμμα… Όταν δηλαδή εγώ θα ήμουν στο συντονιστικό και θα έλεγα κάτι καθαρά ως ατομικότητα βλέποντας ότι είναι συμφέρον του κινήματος ή της ΑΣΟΕΕ να κινηθούμε έτσι, ο άλλος δε σου μιλούσε ως καταληψίας, σου μιλούσε ως καταληψίας που ήταν και παράλληλα κνίτης και είχε την τάδε γραμμή από το κόμμα. Έχουν άρα το δικό τους συμφέρον να κινηθούν έτσι και όχι του κινήματος. Ενώ εγώ δεν είχα κάποιο άλλο συμφέρον.

Χ3.: Πάντως, πολύ χαρακτηριστικό ήταν πως από τις παρατάξεις μιλούσαν πάντα πολύ συγκεκριμένα άτομα ή ακόμα κι αν διαφοροποιούνταν καμιά φορά ήταν ένας ή δυο το πολύ και με βάση τι τους είχαν πει.

Χ4.: Όπως για παράδειγμα 20 πασόκους από τους οποίους μιλούσε ένας και είχαν όλοι την ίδια άποψη και έβλεπες όλους τους άλλους και είχαν διαφορετική άποψη. Δεν ήταν πάντα όλοι ένα πράγμα. Ακόμα κι εμείς που ήμασταν στο συντονιστικό δεν ήμασταν όλοι με την ίδια άποψη.

Χ3.: Τα παιδιά του στεκιού που το ξεκινήσανε αυτό [το συντονιστικό]…

Χ4.: …τους κατηγορήσανε και για συνδιαλλαγή με τους αριστερούς, αλλά όσον αφορά τη σχολή μου ένιωσα πως όντος υπήρξε μια αυτοργάνωση. Προφανώς, δεν ήταν το τέλειο από τη στιγμή που έχεις άτομα που λειτουργούν κομματικά…

Χ3.: …και ιεραρχικά

Χ4.: …έχεις ένα μείον.

Χ3.: Ήταν επίσης σημαντικό ότι η ΑΣΟΕΕ ήταν και στο κέντρο. Δηλαδή, κόσμος μπορούσε εύκολα να έρθει και ήταν πολύ χαρακτηριστικό. Δε συμμετείχε τόσος κόσμος στο συντονιστικό, αλλά έβλεπες το προαύλιο να είναι γεμάτο. Κόσμος να παίζει μπάλα μέσα σε μια κατειλημμένη σχολή ουσιαστικά! 

Χ4.: Ενώ το πολυτεχνείο εδώ δίπλα θα μπορούσε να κάνει το ίδιο, αλλά τότε θα ήταν φανταστική φάση γιατί είμαστε και κοντά…! Βέβαια, αυτό το είχαν προτείνει και κάποιοι καταληψίες από το ΕΜΠ αυτόνομοι, αλλά προφανώς και δεν κατέβηκαν. Κατεβαίνουν μόνο στις εκλογές.

Η αφορμή, σε ένα πρώτο επίπεδο, για τις κινητοποιήσεις ήταν ο νόμος-πλαίσιο. Εσείς τον έχετε διαβάσει;

Χ4.: Να σου πω την αλήθεια για πάρα πολύ καιρό κατέβαινα στους δρόμους και δεν ήξερα γιατί… Απλά, η επιθυμία. Ίσως, ο κόσμος, όλη αυτή η διαδικασία το ότι τη σχολή σου τη νιώθεις αλλιώς, ότι εσύ είσαι αυτός που στη σχολή τώρα κάνει κουμάντο… Δεν έχεις τον καθένα… [παύση]

Χ3.: …ναι η εξουσία… [παύση]

Οικειοποίηση;

Χ3.: Ναι οικειοποίηση!

Χ4.: Συναντηθήκαμε με πολύ κόσμο! Το νόμο τώρα και να τον διαβάσω να σου πω την αλήθεια δε θα καταλάβω και πολλά… Μου έχει τύχει αρκετές φορές να διαβάζω νόμους από την εφημερίδα της κυβερνήσεως και αυτά που διαβάζω να τα καταλαβαίνω πολύ διαφορετικά. […]

Χ3.: Νομίζω το είπες πολύ καλά, ο νόμος πλαίσιο ήταν η αφορμή γενικά. Για αυτό και ίσως δεν ενδιαφέρει πολύ κόσμο να τον διαβάσει. Ουσιαστικά, τα αίτια ήταν πολύ διαφορετικά και πολύ έξω από το νόμο-πλαίσιο. Και αυτό σίγουρα το προέταξαν σαν αφορμή οι παραταξιακοί γιατί, όπως είπε και ο Χ4., είναι ζητήματα που δεν μπορεί να τα διαχειριστεί όλος ο κόσμος, ο απλός κόσμος, όπως το βλέπουν αυτοί, στη δικιά τους βάση. Δηλαδή, ο απλός κόσμος δεν τα έχει σκεφτεί αυτά τα ζητήματα και ερχόμαστε εμείς που ξέρουμε δυο-τρία πράγματα παραπάνω και τον βοηθάμε ας πούμε. Δηλαδή, εγώ όταν πρωτοήρθα στις καταλήψεις και μιλούσα με ΕΑΚΚιτες μου μιλούσαν για ΗΔΕ, ΔΟΑΤΑΠ, το ένα, το άλλο κι εγώ ένιωθα κάπως ψαρωμένος.

[Διακοπή]

Χ3.: Ο νόμος πλαίσιο ήταν η αφορμή σε ένα σύστημα που μας κλέβει τη ζωή. Δηλαδή ήταν μια αφορμή να κατέβουμε στο δρόμο. Απλά, έτσι όπως το είδαμε εμείς και μέσα από τις συζητήσεις μας και χωρίς να έχουμε κάνει κάποια ιδιαίτερη ανάλυση καταλάβαμε πως ο κόσμος κατέβηκε όχι για όλα αυτά που προσπαθούσαν να του πλασάρουν οι παραταξιακοί –και που τα γύρισαν κιόλας οι ίδιοι–, αλλά επειδή ένιωθε μια γενικότερη δυσαρέσκεια απέναντι στην καθημερινότητά του. Προφανώς και για τη σχολή, αλλά είχε να κάνει και μια γενικότερη καθημερινότητά του.

Χ4.: Βασικά, η λογική που επικρατούσε από τους αριστερούς ήταν η εξής –και πιστεύω λανθασμένη: από τη στιγμή που σου κατεβάζω στη Γ.Σ. ένα πλαίσιο που ήρθε από ένα κομματικό γραφείο και από τη στιγμή που οι φοιτητές ψηφίζουν για όλα αυτά, άρα συμφωνούμε για όλα αυτά και για αυτό κατεβαίνουμε στο δρόμο, αυτά είναι τα αιτήματα… κομπλέ, τελειώσαμε. Χωρίς καμία πολιτική κουβέντα, χωρίς τίποτα. Και εκεί μέσα ο καθένας που μπορεί να ψήφιζε υπέρ της κατάληψης, ψήφιζε για τους δικούς του λόγους. Σίγουρα, κανείς δεν έχει διαβάσει όλο αυτό το πολυσέλιδο πλαίσιο που μοίραζαν σε φωτοτυπίες. Και η λογική τους ήταν από τη στιγμή που μας ψηφίζεις στη Γ.Σ. αυτά είναι τα αιτήματα και δε συζητάμε τίποτα: «είμαστε πρωτοπορία γιατί εμείς είμαστε εκείνοι που θα δείξουμε στον κόσμο τι να κάνει».

Χ3.: Χαρακτηριστικό του νόμου-πλαισίου ήταν τα πλαίσια που κατέβαιναν ενάντια στο νόμο-πλαίσιο. Τα πλαίσια ήταν το ίδιο δυσανάγνωστα…

Τι πλαίσια εννοείς…;

Χ3.: Αυτά που κατέβαιναν στις Γ.Σ. π.χ. τα ΕΑΑΚ ήταν το ίδιο πράγμα: ένας ξύλινος λόγος. Και ελάχιστοι το είχανε διαβάσει.

Το οποίο τι έλεγε;

Χ4.: ενάντια στην εντατικοποίηση, στα σχέδια της κυβέρνησης κτλ., και στο τέλος απαιτούμε αυτό, αυτό, αυτό και ψηφίζουμε αυτό, αυτό, αυτό… 

[…]

[Μπαίνει ο Χ5., φοιτητής στο 4^ο έτος του τμήματος Διεθνών Οικονομικών και Ευρωπαϊκών Σπουδών]

Χ3.: Επειδή, καλώς-κακώς, τα ΕΑΑΚ ξεκίνησαν αυτό το πράγμα είχαν κατεβάσει το δικό τους πλαίσιο. Αυτό το πλαίσιο σε κάθε τους πορεία ήταν το ίδιο δεν άλλαζε και καταλήξαμε σε Γ.Σ που ψηφίζανε 1000 άτομα και να βγαίνουν μετά τα ΕΑΑΚ και να λένε ορίστε: «αυτός ο κόσμος κατεβαίνει στο δρόμο γιατί θέλει ενιαία πτυχία». Ήταν από τα βασικά προτάγματα των ΕΑΑΚ που είχε αποτυπωθεί στο πλαίσιο. Ο κόσμος βέβαια, ούτε καν δεν ήξερε τι είναι το ενιαίο πτυχίο και δεν υπήρχε προφανώς περίπτωση να κατεβεί για αυτό στο δρόμο…

Χ4.: Εμείς, επειδή είχαμε διαφωνία στο να φέρνει ένας ένα έτοιμο πλαίσιο, προσπαθήσαμε πειραματικά στο συντονιστικό να κάνουμε διαμόρφωση πλαισίου μια μέρα πριν τη Γ.Σ. Αυτό μπορεί αρχικά να ακουγότανε ωραίο, αλλά μπαίναμε μέσα όλοι οι παραταξιακοί και προσπαθούσε η κάθε παράταξη να περάσει τη γραμμή της και άρχισαν να παίζουν με τις λέξεις. Π.χ. η ΠΚΣ έχει αυτό το πλαίσιο, τα ΕΑΑΚ το άλλο και έτσι υπήρχε μια πάλη εκεί μέσα, ένας συνδικαλισμός, για να περάσουν κάποια ζητήματα.

Χ5.: Ο καθένας έλεγε για τα συμφέροντά του δηλαδή, συμφέροντα που έρχονταν σε αντίθεση με συμφέροντα άλλων φοιτητών π.χ. φοιτητές ΑΕΙ και ΤΕΙ. Τα ΤΕΙ υποτίθεται πως προσφέρουν λιγότερη γνώση από εμάς και για αυτό δεν πρέπει να είναι στην ίδια θέση με εμάς. Εκεί λέγανε πτυχία με αξία. Τα συμφέροντα που ήταν αντικρουόμενα λειτούργησαν τελικά ενάντια.

Χ4.: Απλά είναι τραγικό να θεωρείς ότι επειδή κάποιος ψήφισε το πλαίσιό σου εσύ να παίρνεις την απόφαση πως όλος ο κόσμος είναι μαζί σου για αυτό και τέρμα… Θέλω να πω δηλαδή πως μέσα στις Γ.Σ. μπορεί να υπήρχε κόσμος που απλά να βαριότανε να κάνει μάθημα, να πηγαίνει στις εξεταστικές. Πιστεύω πως ήταν η πλειοψηφία του κόσμου αυτή.

Χ3.: Προφανώς…

Χ4.: Κόσμος που έλεγε: «δε θέλω να κάνω άλλο μάθημα…».

Χ5.: Αυτό είναι και το θετικό που βγαίνει από όλο αυτό. Να σπας την κανονικότητα μέσα στη σχολή, σπίτι-καφετέρια και όλα αυτά… Είναι μια μαζική άρνηση. Άρνηση ακόμα και στη λογική της ψήφου… Το εκμεταλλεύτηκαν βέβαια αυτό… Και εμείς που ασχοληθήκαμε μια μέρα με το πλαίσιο καταλάβαμε, παρόλο που οι δομές μας ήταν άλλες, πως αναλωθήκαμε. Δε μας βοήθησε σε τίποτα. Το πολύ-πολύ να μας βοήθησε να καταλάβουμε τους αριστερούς και πώς αυτοί λειτουργούσαν. Τίποτε άλλο.

Χ4.: Ο κόσμος απλά βαρέθηκε να κάνει μάθημα… Το ότι αυτό μπορεί να ακούγεται κάπως χασομέρικο, ή κάπως έτσι, είναι κάτι που μπορεί να πολιτικοποιηθεί. Και όταν βγάζεις τη γενιά των 16 μπροστά είσαι λάθος γιατί κάπως σα να νομιμοποιήθηκαν τα πλαίσια, ενώ το σημαντικό δεν ήταν αυτό.

Χ5.: Για παράδειγμα δες τις σημερινές καταλήψεις των μαθητών. Μπορεί να είναι λίγοι αυτοί που δε θέλουν να κάνουν μάθημα και να κάνουν κατάληψη, αλλά αυτοί είναι και οι μόνοι αληθινοί γιατί οι άλλοι πολύ απλά ακολουθούν το πρότυπο που τους έχουν επιβάλλει οι άλλοι.

Χ4.: Φωνάζαμε ένα σύνθημα όταν κατεβαίναμε στις πορείες που έλεγε: «δεν είναι τα πτυχία, δεν είναι οι βαθμοί εκείνο που μας λείπει είναι η ζωή». Και θυμάμαι ότι όλο το μπλοκ γύριζε και μας κοίταζε!!!

Χ5.: Ή «Δε θέλουμε δουλειά, δε θέλουμε πτυχία κάτω από την άσφαλτο υπάρχει η παραλία».

Χ4.: Υπήρχαν δηλαδή και άλλα συνθήματα πέρα από τα κλασικά για το νόμο-πλαίσιο. Απλά, ίσως εμείς να μην καταφέραμε να το πολιτικοποιήσουμε αυτό. Τη δική μας την άρνηση, τη δική μας την καθημερινότητα δηλαδή… Ίσως βέβαια και να μην το αντιληφθήκαμε και εμείς έτσι. Όταν τρέχουν τα γεγονότα δεν τα αντιλαμβάνεσαι πολύ καλά.

Χ3.: Αυτό που είπες για το πόσο παγιωμένες ήταν οι διαδικασίες ήταν χαρακτηριστικό ότι όταν εμείς μέσα στο χειμώνα θέλαμε σε κάποιο βαθμό να παρέμβουμε στα πλαίσια και γενικότερα στα αιτήματα που βγαίνανε μας έλεγαν αυτό: «αυτά είναι τα πολιτικά κεκτημένα του κινήματος», τα ενιαία πτυχία δηλαδή που ήταν κάποια πράγματα που ο σύλλογος τα θεωρούσε εξασφαλισμένα και δεν μπορούμε τώρα να πάμε κάποια βήματα πίσω. Ενώ, όπως είπαμε και πριν, αυτά ήταν πολύ μακριά από όλους μας και ήταν ουσιαστικά κεκτημένα των ΕΑΑΚ, που κατάφεραν ξεκινώντας οι κινητοποιήσεις να τον περάσουν. Δηλαδή, η διαμόρφωση που προσπαθήσαμε εμείς ήταν επουσιώδης.

Χ4.: Απλά καταλάβαμε ότι είναι μόνο οι αριστεροί. […]

Χ5.: Ντάξει, η αλήθεια είναι ότι πειραματιστήκαμε αρκετά…

Χ4.: Ναι… Εγώ θυμάμαι στο συντονιστικό είχαμε κουβέντες ακόμα και για το πανό… μετά συζητάγαμε, υπήρχε μια ζύμωση στο συντονιστικό, αλλά οι κομματικοί κάνανε τρελό συνδικαλισμό…

[…]

Χ3.: Στον πρώτο γύρω η ΠΚΣ απαξίωνε αυτές τις καταλήψεις και όσους συμμετείχαμε…

Χ4.: «Πασόκους» μας είπανε…

Χ3.: …γενικά χρησιμοποιούσε πολύ έντονη ορολογία απέναντι σε όλον τον κόσμο.

Χ4.: Ναι στον πρώτο γύρω ήταν στη φάση: καμία συμμετοχή. Μόνοι μας και πάμε…

Χ3.: Στο τέλος του δεύτερου γύρου προσπάθησαν να μπουν στις καταλήψεις άνευ όρων γιατί άλλαξε η γραμμή τους, αλλά προφανώς η κατάληψη δεν τους δέχτηκε με τέτοια στάση που είχαν.

Χ4.: Τους λέγαμε: «οκ σαν άτομα ελάτε αλλά όχι με την κομματική γραμμή»… και προφανώς αυτό δεν έγινε, ενώ έφεραν ένα κατεβατό έξω από την κατάληψη χωρίς ούτε καν να το συζητήσουμε, όπου τελικά έπεσε και ξύλο μες την ΑΣΟΕΕ…

Χ3.: Καλά, το ξύλο δεν είχε πέσει για αυτό, είχε πέσει γιατί προσπαθούσαν να καπελώσουν. Είχαν σκάσει μια μέρα από το πουθενά χωρίς να έχουν μπει σε κάποιο πλαίσιο συνέλευσης και βάζανε αφίσες.

Χ5.: Ναι, αυτή ήταν η απόφαση του συντονιστικού. Να μην μπαίνει καμιά κομματική αφίσα πουθενά… επιφανειακά τουλάχιστον γιατί από πίσω όλοι με τα κόμματα ήταν… οι περισσότεροι τουλάχιστον… Μπήκανε βάλανε τις αφίσες τους ώστε όταν μπαίνει ο άλλος να νομίζει ότι είναι το ΚΚΕ… [πίσω από την κατάληψη] ή βγαίνανε έξω και μοιράζανε κείμενα του ΚΚΕ, ενώ υπήρχε απόφαση για το αντίθετο…

Χ3.: Τέλος πάντων, στο δεύτερο γύρο μπήκανε στα πλαίσια και στην κατάληψη. Βέβαια, όχι ότι συμμετείχαν στην κατάληψη, δηλαδή ήταν στη συνέλευση, στην πορεία και ερχόντουσαν στα συντονιστικά για μισή ώρα… χωρίς να έχουν άποψη ή επαφή… Απλώς, να δείξουν ότι είναι και αυτοί στον αγώνα…

Γενικά είχε γίνει πολύς λόγος κατά τη διάρκεια των κινητοποιήσεων για τη δημόσια δωρεάν παιδεία. Ποια είναι η άποψή σας για αυτή;

Χ5.: Να τα πιάσουμε σιγά-σιγά ένα-ένα;

Ναι βεβαίως!

Χ5.: Δημόσια: για μένα είναι μια κρατική παιδεία που παρέχεται στους πολίτες με ό,τι συνεπάγεται αυτό. Δημιουργούνε δηλαδή συνειδήσεις, φτιάχνουνε δομές στα μικρά παιδιά για να μπορεί να υφίσταται η κυριαρχία του κράτους και των θεσμών τους… Εγώ που θεωρούμε αντιεξουσιαστής τα βλέπω τα πράγματα εντελώς από την αρχή, δηλαδή… η εθνική συνείδηση που φτιάχνει το κράτος δεν υφίσταται… Όταν γεννιέται δηλαδή ένα μωρό δεν έχει εθνική συνείδηση, αυτό το δημιουργεί το κράτος πολύ απλά για να μπορεί να υφίσταται η εξουσία του και να μπορεί να επιβιώνει. Τέλος πάντων, αυτό είναι μεγάλο ζήτημα να πιάσουμε τώρα για τη δημόσια… Αλλά αυτό μπορείς να κατανοήσεις είναι ότι δημόσια σημαίνει ότι δικαιούνται όλοι να μορφωθούν, αλλά όχι σε τέτοια πλαίσια εννοείται πάντα… Αυτό. Τώρα το δωρεάν όλοι το ξέρουμε από την προσωπική μας ζωή ότι δεν υφίσταται δωρεάν παιδεία. Ακόμα και αυτό που λένε οι αριστεροί ότι θέλουν δημόσια και δωρεάν και να παραμείνει ως έχει η παιδεία είναι σα να κοροϊδεύουν τον ίδιο τους τον εαυτό και τον κόσμο που τους ακολουθεί…

Χ4.: Απλά ίσως η Αριστερά δεν μπορεί να αντιληφθεί την ήττα της στη δημόσια δωρεάν…

Χ5.: Δηλαδή, το καλύτερο που σκέφτηκα εφόσον λέγαμε για δημόσια και δωρεάν, το καλύτερο που θα μπορούσαμε εμείς να κάνουμε θα ήταν να πάμε σε ένα φροντιστήριο και να μπλοκάρουμε τη λειτουργία του… Αυτό δεν έγινε όχι γιατί εμείς δεν το σκεφτήκαμε, πολλά πράγματα σκεφτήκαμε, απλά δεν είχαμε τη δυναμική μέσω της κατάληψης και γιατί οι αριστεροί ήταν στο καβούκι τους και στα πλαίσια που τους είχαν βάλει… 

Χ4.: Δημόσια και δωρεάν δεν υπάρχει γιατί η παιδεία είναι ήδη ιδιωτικοποιημένη. Απλώς, αυτός ο νόμος έρχεται να επικυρώσει αυτήν την πραγματικότητα. Αυτό που θέλει ο νόμος είναι να σταματήσει τις ριζοσπαστικές ιδέες μέσα στο πανεπιστήμιο. Δηλαδή, αυτοί οι χώροι που υπάρχουν μέσα στο πανεπιστήμιο και βγάζουν ένα λόγο διαφορετικό ενάντια της κυριαρχίας... Σε αυτό επιτίθεται ο νόμος. Σε όλα τα άλλα, στο επίπεδο της παιδείας απλά έρχεται να επικυρώσει…

Χ5.: Και είναι λογικό κιόλας… Εφόσον υπάρχει καπιταλισμός και όλα αναπτύσσονται η παιδεία πρέπει να ακολουθήσει τους ρυθμούς που ο ίδιος ο καπιταλισμός επιβάλλει… δηλαδή λογικό είναι να μπει η ιδιωτικοποίηση μέσα στα πανεπιστήμια, λογικό να πληρώνεις βιβλία, λογικό να είναι όλα ιδιωτικά γιατί το απαιτεί το κεφάλαιο. Η εκμετάλλευση εδώ μέσα δεν επιβραδύνεται, αλλά συνεχίζεται πιο πολύ…

Χ4.: Αυτό που σου έλεγε παλιά το κράτος σε εκπαιδεύω για να σε βγάλω στην κοινωνία τώρα το ίδιο λέει η επιχείρηση…

Χ4.: Και να εγώ κατέβαινα ενάντια στο νόμο αυτό ήταν γιατί τον έβλεπα ως μια επίθεση στους χώρους του πανεπιστημίου που είναι πιο αυτόνομοι… […] Υπάρχει και αυτό το ατομικό βίωμα όταν είχα πάει στο εξωτερικό και είχα δει ένα τέλειο πανεπιστήμιο με φοβερές εγκαταστάσεις, φοβερούς εξοπλισμούς και δεν ήταν ιδιωτικό… Άψογο δηλαδή είχε κομμωτήριο, τράπεζα γυμναστήριο, ψιλικατζίδικο, κάμερες μέσα και εσύ ήσουν καθαρά αυτό: πελάτης. Πήγαινες, έκανες το μάθημά σου και έφευγες. Δεν είχε ούτε καν αυτό: ένα χώρο να κάτσεις με το συμφοιτητή σου να τα πείτε…

Χ5.: …δηλαδή δημιουργούνταν τελείως πελατειακές σχέσεις… Σα να μπαίνεις σε μια τράπεζα…

Χ4.: Ο λόγος που βγαίνει μέσα από τα πανεπιστήμια όπως εδώ δεν υπάρχει… Το επίπεδο είναι πολύ χαμηλό και αν βγαίνει κάτι, και αυτό πάλι δεν είναι απόλυτο, είναι... Σε αυτό κάνουν επίθεση… να το φτάσουν στα επίπεδα της Νορβηγίας… Η εντατικοποίηση που συνάντησα εκεί ήταν πάνω κάτω ίδια με εδώ, αλλά δεν υπήρχαν χώροι όπως εδώ, χώροι πιο ελεύθεροι…

Χ3.: Πάντως, για το δημόσια και δωρεάν είχαμε πει πως πολύ πιο ουσιαστική αιχμή θα ήταν η δράση σου να κινηθεί γύρω από αυτό και θα δημιουργούσε φοβερή αναταραχή από αυτό που έβγαινε. Απλώς, και οι λίγες έτσι ιδέες που είχαμε περιορίζονταν άμεσα προφανώς από τους παραταξιακούς και προφανώς από την έλλειψη δομών που είχαμε. Όπως είπε ο Χ4., πρώτη φορά βρεθήκαμε σε μια τέτοια κατάσταση και δεν είχαμε τις δομές να κινητοποιήσουμε άλλο κόσμο από τα ΕΜΜΕ ή από άλλες σχολές για να κινήσουμε διαδικασίες: όπως να διεκδικήσεις άμεσα τη στέγαση που για το δωρεάν είναι από τα σημαντικότερα πράγματα. Δηλαδή, να πας μαζικά σαν κίνημα να κάνεις κατάληψη σε εγκαταλελειμμένους χώρους ή να κάνεις κάποια δωμάτια για στέγαση… Χίλια-δυο πράγματα που θα μπορούσαν και στην πράξη να αμφισβητούσουν αιτήματα που τέθηκαν αρχικά και να ξεπεράσουν το ρόλο του κινήματος. Όλα αυτά δεν μπορούσαμε να τα υλοποιήσουμε λόγο αυτών των δομών…

Μου μιλάς για έλλειψη δομών. Μπορείς να μου πεις περισσότερα πάνω σε αυτό; Που βλέπεις τα προβλήματα του τρόπου δράσης σε σχέση με αυτό;

Χ5.: Εγώ μπορώ να πω ότι και εμείς αναλωθήκαμε πάρα πολύ στα συντεχνιακά ζητήματα. Μπήκαμε και εμείς στο ρόλο του φοιτητή. Αν και εγώ προσωπικά δε δέχομαι το ρόλο του φοιτητή γιατί ο φοιτητής στο κάτω-κάτω ο χαϊδεμένος της κοινωνίας είναι εδώ που τα λέμε. Σε κάθε χώρα είναι ο χαϊδεμένος της κοινωνίας. Όλα τα έχει τι άλλο θέλει… Από την άποψη ότι εμείς είχαμε τον ελεύθερο χρόνο να σκεφτούμε κάποια πράγματα, επειδή δε δουλεύουμε κιόλας, είναι να ξεχωρίσουμε αυτό το συντεχνιακό. Δηλαδή να μην ασχοληθούμε μόνο με τα φοιτητικά ζητήματα ή τα προβλήματα τα φοιτητικά… Γιατί για μένα είναι τα λιγότερα που υπάρχουν στην κοινωνία. Δεν ανοιχτήκαμε στην κοινωνία σε άλλους εργασιακούς χώρους που πραγματικά εκεί αντιμετωπίζουν προβλήματα και πραγματικά εκεί θα πρέπει να συζητούσαμε, όπως βαρέα και ανθυγιεινά ένσημα που μπορεί να είναι σκευάσματα του κράτους και όλα τα σχετικά, αλλά εκεί ναι εκεί πρέπει να διεκδικείς κάποια πράγματα… Εκεί πραγματικά έχει νόημα σε σχέση με τα ζητήματα του φοιτητή που έχει έρθει σε έναν έτοιμο χώρο και ζητά κάποια πράγματα που δεν έχει ουσιαστικό νόημα για μένα γιατί είναι τελείως συντεχνιακά και στο καβούκι του, δεν ανοίγεται –για μένα τουλάχιστον.

Ναι, αλλά αν κατάλαβα και από αυτά που μου είπαν τα παιδιά έχει κάποιο νόημα, όπως με τις καταλήψεις και τους χώρους, ότι παράγεται ένας λόγος…

Χ5.: …αλλά ο λόγος αυτός πρέπει να παράγεται κοινωνικά προς τα έξω για να είναι και η κοινωνία μαζί σου, για να σε κατανοήσει και η κοινωνία, να νιώσει και η κοινωνία ότι έχει τα ίδια προβλήματα γιατί αν μιλάς εσύ μόνο για τα δικά σου συμφέροντα τότε σου λέει και ο άλλος: «τι με νοιάζει εμένα»… Δηλαδή, αυτό που εμείς θέλουμε να προτάσσουμε τη συλλογικότητα στους αγώνες μας πρέπει να γίνει συνολικά στη κοινωνία και όχι συλλογικότητα στους αγώνες μόνο για τους φοιτητές…

Χ3.: Πάντως, αυτό το λένε και οι αριστεροί: άνοιγμα στην κοινωνία και τους εργαζομένους. Αυτό δεν μπορούσε όμως σε καμία περίπτωση να επιτευχθεί όταν είχε για πρόταγμα τα ενιαία πτυχία. Και για αυτό και δεν επιτεύχθηκε κιόλας και όχι ότι έγινε και προσπάθεια... Ακόμα δηλαδή και να γινότανε δε νομίζω ότι θα κατέληγε σε επιτυχία. Πάντως, για να το πιάσω από εκεί που ξεκινήσαμε για τις δομές, είναι πολύ σημαντικό θέμα γιατί νομίζω είναι αυτό που τώρα πρέπει να κοιτάξουμε και περισσότερο…

Χ5.: …δηλαδή εμείς εδώ ως συντονιστικό κατάληψης είχαμε προτείνει να κάνουμε μια πορεία για τους μετανάστες στην Κυψέλη. Και το προτείναμε εμείς ανεξάρτητα από το στέκι, να γράψουμε ένα κείμενο για τα προβλήματα που υπάρχουν και όλα τα σχετικά. Όταν κάναμε την κουβέντα και είπαμε θα κάνουμε πορεία κάθε μέρα ήμασταν μόνο εμείς 30 άτομα, εμείς που το προτείναμε και κανένας άλλος. Ούτε ΕΑΑΚίτες ούτε κνίτες ούτε πασόκοι ούτε τίποτα. Ήμασταν μόνοι μας. Τα κοινωνικά ζητήματα δεν τα ακολούθησαν οι άλλοι.

Χ4.: Υπάρχει έλλειψη, υπάρχουν προβλήματα. Νταξει δεν μπορούμε να ζητάμε και τα πάντα. Από ό,τι έχω καταλάβει, επειδή ήμουν και στη φάση, τα στέκια τα βρήκε λίγο απροετοίμαστα. Και εντάξει μόνο τα στέκια ήταν οι χώροι που θα μπορούσαν να πάνε λίγο αντίθετα στις παρατάξεις… Υπάρχουν και στέκια που δεν ασχολήθηκαν ποτέ. Δηλαδή, ακόμα και τα στέκια που λειτουργούσαν κανονικά είτε δεν ασχολούνταν με την καθημερινότητα του φοιτητή και ήταν λίγο ξεκομμένα. Αν δεις στην ουσία μόνο οι καταλήψεις που είχαν παρουσία μέσα στις σχολές ήταν λίγο πιο αυτόνομα και πιο αμεσοδημοκρατικές. Όπως στα ΕΜΜΕ π.χ. και εδώ. Κάποιοι πάντως μείνανε πολύ πίσω οπότε αυτό είναι ένα πρόβλημα με τα στέκια. Αλλά, είναι και οι πρακτικές που ακολουθείς. Το ότι έγινε το συντονιστικό εδώ στην ΑΣΟΕΕ ήταν ένα πρώτο βήμα, ήταν κάτι που ξεκίνησε από τα παιδιά από το στέκι. Το μόνο που εγώ είδα πέρα από την εκτροπή στο δρόμο ήταν αυτό που λέγαμε οι καταληψίες από σχολές. Ήταν διάφορα άτομα, ανεξάρτητοι, αυτόνομοι, αναρχικοί, οι οποίοι συναντήθηκαν ευκαιριακά στη φάση του κινήματος και εκεί βγάλαν ένα λόγο πιο αντι-παραταξιακό και οι δράσεις τους ήταν ανάλογες. Σίγουρα όμως, αυτό ήταν περιορισμένο. Να σου φέρω κάποια παραδείγματα από τις δράσεις τους: μια πορεία στα Σεπόλια που είχε γίνει μέσα στη γειτονιά, παρέμβαση στο σταθμό Λαρίσης, στο Μετρό, στο Μοναστηράκι, όπου ήταν μια μεγαλύτερη συνάντηση ατόμων και από εκεί βγήκαν κάποια πράγματα.

Σε τι βάση έγιναν αυτά;

Χ4.: Αυτά έγιναν προκειμένου να κοινωνικοποιηθεί ο αγώνας και να βγει ένας λόγος διαφορετικός από αυτό που βγάζει η Αριστερά στην τηλεόραση. Για παράδειγμα στις 8 Μάρτη που ήταν και η μεγάλη πορεία, που συμμετείχε πιο πολύ κόσμος ριζοσπαστικός, αναλογικά και με τις συγκρούσεις αν το δεις… Εγώ είμαι λίγο κριτικός από πια άποψη: πιστεύω στις πολύμορφες δράσεις. Η εμμονή που έχει η Αριστερά με κατάληψη, μια συνέλευση και μια πορεία την εβδομάδα και μια φορά συγκρούσεις στο δρόμο είναι κάπως μείον. Ενώ η πορεία στη γειτονιά ήταν 100 άτομα. Π.χ. όταν εγώ έκανα πορεία στη γειτονιά είχα δει θετικότατες αντιδράσεις και σίγουρα εκεί αδιαμεσολάβητα είσαι με τον κόσμο και έρχεσαι σε επικοινωνία. Σίγουρα, δεν είχαμε μια δυναμική για πολλές πορείες στη γειτονιά, αλλά όταν σε τόσους μήνες αγώνα έγινε μία ή δυο αυτό είναι κάπως ελλειμματικό. Η εμμονή είναι το κέντρο που στη φάση της πορείας είναι καθαρά ένας αποστειρωμένος χώρος δηλαδή είσαι εσύ και το κράτος. Ο κόσμος έχει εξαφανιστεί. Ακόμα και τα συνθήματα που θα γράψεις στους τοίχους το βράδυ θα σου τα σβήσουνε. Προφανώς, είναι καλό και πρέπει να γίνεται πορεία στο κέντρο, αλλά όχι μόνο αυτό. Από άποψη πρακτικών πάντως υπάρχει έτσι μια στενή οδός… Ενώ πολλές φορές και που ομάδες που δραστηριοποιούνται έξω από το κέντρο έχουν καλά αποτελέσματα.

Χ4.: Σε μια κινηματική περίοδο υπήρχαν κάποιες δράσεις και πάνω σε αυτές τις δράσεις είχαμε εμείς να πούμε κάτι διαφορετικό. Να βγάλουμε κάποια άλλα πράγματα χωρίς να έχουμε από πίσω κάποια συγκεκριμένη ιδεολογία ή κάποιο συγκεκριμένο πολιτικό λόγο για παράδειγμα. Αυτό για αυτό και δεν κατάφερε να επιβιώσει μετά από αυτό το πράγμα. Επειδή δεν προϋπήρχαν για αυτό είναι και δύσκολο να συνεχίσουν να υπάρχουν τέτοιες δομές. […] Δηλαδή, αυτές οι δομές λειτουργούν με βάση συγκεκριμένες καταστάσεις, δηλαδή λειτουργούνε πάνω σε συγκεκριμένα πράγματα οπότε αυτό αμέσως χάνεται όπως χάθηκε στο κίνημα.

Χ4.: Σίγουρα, άλλο να έχει ένα κόμμα, μια συγκεκριμένη ιεραρχία ή κάτι που υπάρχει και λειτουργεί. Γιατί οι δομές θέλουν σχέσεις. Δεν υπήρχαν από πριν οι σχέσεις. Δημιουργήθηκαν κατά τη διάρκεια του κινήματος. Όταν τα στέκια και οι καταλήψεις δεν είναι σε κάποια συνεννόηση και δεν κάνουν κάποια πράγματα μαζί είναι λογικό να μένει πίσω σε ένα βαθμό. Ντάξει, δεν ξέρω και αν ήταν και μαζί αν θα μπορούσε να ανατρέψει τα πράγματα, αλλά είδαμε πως μέσα από 50-60 άτομα μέσα στις σχολές είχαμε μια δυναμική να εκτρέψουμε, ως ένα βαθμό, τα πράγματα. Κάναμε κινήσεις μέσα στις πόλεις, ήμασταν κάτι το υπολογίσιμο τελικά. Όπως τότε με την πορεία στη ΓΑΔΑ. Το ελπιδοφόρο, νομίζω εγώ, είναι πως εφόσον δημιουργήθηκαν κάποιες σχέσεις, κατά τη διάρκεια του κινήματος, να μπορούν αυτές να συνεχίσουν και σε μια επόμενη φάση να είμαστε πιο προετοιμασμένοι.

Οπότε αν καταλαβαίνω καλά το βασικό πρόβλημα ήταν οργανωτικό…

Χ4.: Ναι.

Ωραία! Πολύς λόγος έγινε για το ζήτημα του ασύλου. Ποια η άποψή σας;

Χ5.: Γενικά, έχουμε υστερήσει σε αυτήν την κουβέντα.

Χ3.: Πλάκα-πλάκα αυτό ήταν ένα θέμα που δε συζητήθηκε [γέλια]. Εγώ νομίζω το άσυλο είναι ένα από τα πράγματα που κατάφερε να κατακτήσει ο κόσμος μέσα από αγώνες μετά τη χούντα και το οποίο ήρθε το ΠΑΣΟΚ, δεν είμαι σίγουρος, να το θεσμοθετήσει και κατάντησε δυστυχώς ένας θεσμός. Αρχικά, είχαμε ένα άσυλο το οποίο που το υπερασπίζονταν ο ίδιος ο κόσμος που ήταν μέσα σε αυτό και τώρα το άσυλο είναι μια ιδέα.

Χ4.: Το άσυλο είναι μια κοινωνική κατάκτηση γιατί ο κόσμος ήταν εκεί και ήταν μάχιμος, έλεγε: «δε θα μας την πέσετε εδώ μέσα». Ε, τώρα πια από τη στιγμή που θεσμοθετήθηκε πέφτει η ισχύ του και έχει μείνει η μπούρδα ότι το άσυλο είναι η ελεύθερη διακίνηση των ιδεών που, ακόμα και έτσι να το πάρεις, αυτό δεν υπάρχει. Δηλαδή, ένα σύνθημα γράφεις στον τοίχο και την επόμενη μέρα στο σβήνουν ή αν βάλεις εσύ μια αφίσα δική σου πάνω στην παραταξιακή τότε θα σου την κατεβάσουν. Άρα, ελεύθερη διακίνηση των ιδεών δεν υπάρχει. Από κει και πέρα άμα δεν είμαστε ικανοί να υπερασπιστούμε το χώρο μας δε θα υπάρξει.

Πρέπει να υπάρχει;

Χ5.: Εγώ δεν μπαίνω στη λογική πρέπει να υπάρχει δεν πρέπει να υπάρχει. Δηλαδή το ότι παραχωρήθηκε από τη δημοκρατία είναι ένα γεγονός. Το θέμα είναι ότι αν ο κόσμος ήταν διαθέσιμος να αντιμετωπίζει τις καταστάσεις δε θα χρειαζόταν καν να υπάρξει. Αυτά είναι τα μίνιμουν τα δικά μας. Αν ο κόσμος ήταν δυναμικός πραγματικά δε θα χρειαζότανε καν το άσυλο. Γιατί το άσυλο τι είναι; Ένας θεσμός που δημιουργήθηκε από το κράτος για να βάλει στο καβούκι τους όσους αντιδρούν.

Χ4.: Υπήρχαν κάποιοι αγώνες και κάποιες κοινωνικές διαδικασίες που η αστική δημοκρατία βλέποντας αυτήν τη δυναμική έκανε μια παραχώρηση. Εμείς απλά αναλωνόμαστε και χρησιμοποιούμε αυτήν την υπαναχώρηση.

Χ3.: Συμπυκνωμένα είναι κάποιοι συσχετισμοί, οι οποίοι κατάφεραν και κατέκτησαν αυτό το πράγμα και οι οποίοι αφού θεσμοθετήθηκε αυτό δεν υπάρχουν πλέον. Και προφανώς δεν είναι πολύ θετικό να υπάρχει το άσυλο γενικά και αόριστα.

[…]

Χ4.: Πάντως, είναι πολύ σημαντικό να υπάρχει κινηματική ιστορία. Γιατί εμείς όταν κάναμε τη φάση ξεκινήσαμε καθαρά από το μηδέν. Σκέψου ότι αν σε κάθε κινητοποίηση ξεκινάς κάθε φορά από το μηδέν είσαι πίσω. Ενώ, αν έχεις κατακτήσει ήδη κάποια επίπεδα, μετά…

Θα ήθελα να επανερχόμασταν λίγο στον τρόπο λειτουργίας της κατάληψης. Μπορείτε να μου πείτε πιο συγκεκριμένα πώς λειτουργούσε το συντονιστικό;

Χ4.: Καταρχάς, αυτό πρέπει να το ξεχωρίσουμε. Η πρώτη περίοδος είναι το καλοκαίρι και η δεύτερη το χειμώνα. Στο επίπεδο της κατάληψης μέσα στην ΑΣΟΕΕ είναι δυο διαφορετικές καταστάσεις. Το καλοκαίρι ήταν κάτι καινούργιο, κάτι φρέσκο. Δημιουργείται το συντονιστικό και υπάρχει πάρα πολύς κόσμος που έρχεται για να πιει ακόμα και την μπυρίτσα του. Αυτό το χειμώνα δεν υπήρχε για παράδειγμα. Αντί να πάει κάπου να καταναλώσει, στο μπαράκι, ερχότανε εδώ να κάτσει στην κατάληψη μαζί με τους φοιτητές. Όταν βλέπεις κόσμο στην κατάληψη, απευθείας υπάρχει και μια πολιτική ζύμωση στα πηγαδάκια πιο πολύ. Και προφανώς το καλοκαίρι υπήρχε μεγαλύτερη όρεξη έγινε αυτή η κουβέντα για τους μετανάστες, υπήρχε ζωντάνια. Το χειμώνα τα πράγματα ήταν διαφορετικά. Η κατάληψη ήταν νεκρή θα έλεγα εγώ. Υπήρχε το συντονιστικό το οποίο δε γινότανε κάθε μέρα. Μέσα στο συντονιστικό οι κουβέντες δεν ήταν τόσο πολιτικές, δεν προωθούσαν μια περαιτέρω ριζοσπαστικοποίηση. Βέβαια, υπήρξαν καλές στιγμές σίγουρα, αλλά ήταν πιο νεκρή φάση. Το χειμώνα επικεντρωθήκαμε –δεν ξέρω καλώς ή κακώς;– σε αυτό που λέγαμε: καταληψίες από σχολές. Κάναμε πράγματα πιο κεντρικά όχι μόνο στο επίπεδο της ΑΣΟΕΕ δηλαδή το σκηνικό στο Μοναστηράκι ήταν πάρα πολύ επιτυχημένο κατά την άποψή μου! Προφανώς μόνη της η ΑΣΟΕΕ δε θα μπορούσε να στηρίξει κάτι τέτοιο. Όλοι αυτοί που είχαμε συναντηθεί και δρούσαμε από κοντά κινούμασταν σε ένα τέτοιο επίπεδο. Γενικά, θα μπορούσαν να γίνουν πολύ περισσότερα πράγματα.

Χ3.: Πρέπει να γίνει ξεκάθαρο ότι ακόμα και στις λίγες φορές που επιχειρήθηκε αυτό να γίνει είτε μέσα στο συντονιστικό είτε γενικότερα να ανοίξει η κουβέντα είτε δε βοηθήθηκε είτε βγήκαν και κόντρα σε αυτό οι παραταξιακοί. Γιατί, προφανώς ας πούμε, και δεν τους συνέφερε και ακόμα και το καλοκαίρι που έβλεπες συντονιστικά γεμάτα με κόσμο ανένταχτο έβλεπες ότι μπορεί το συντονιστικό να κρατούσε ώρες και ώρες για το τι χρώμα θα είχε το πανό. Που όταν είναι ανεξάρτητος κόσμος αυτό μπορούμε να το λήξουμε σε λίγα δευτερόλεπτα, όταν είναι όμως οι παρατάξεις κρύβονται πολλά από πίσω. Στην πράξη, από τις παρατάξεις τέθηκαν πολλά κολλήματα τα οποία έδιωξαν τελικά και τον κόσμο.

Χ4.: Καλά για μένα οι αριστεροί δε θέλουν μαζική κατάληψη. Θέλουν απλά μια κατάληψη στη φάση ότι ναι είναι απόφαση της Γ.Σ. ώστε να τους νομιμοποιεί να κάνουν αυτό που θέλουν να κάνουν. Και αυτό φάνηκε πολλές φορές μέσα στην κατάληψη. Δεν τη θέλουν τη μαζικότητα γιατί σκέψου μια κατάληψη όταν είναι ζωντανή μέσα στο συντονιστικό να σκάει κόσμος ανένταχτος και αυτός να αποφασίζει για την κατάληψή του. αυτό απευθείας τους στερεί την πρωτοβουλία. Είναι ενάντια στη λογική της πρωτοπορίας.

Χ3.: Ακριβώς με τις πολύμορφες, επειδή είπαμε πριν, είναι πολύ εύκολο να ξεφύγει από τα πλαίσια τα δικά τους και μπορεί πολύ εύκολα να πάρει άλλα χαρακτηριστικά που δεν είναι διαχειρήσιμα από αυτούς. Έχουν δικούς τους σκοπούς οι οποίοι μπορεί να είναι πολύ πιο άμεσοι, πιο βραχυπρόθεσμοι, στο μυαλό τους τουλάχιστον, περισσότεροι ψήφοι, περισσότεροι απήχηση στην κοινωνία…

Χ4.: Κυρίως αυτό: πάνε πάντα με τη λογική των εκλογών και πώς θα συγκεντρώσουμε εμείς περισσότερη δύναμη να είμαστε εμείς η πρωτοπορία.

Χ3.: Όπως έληξε το κίνημα δηλαδή. Δεν είναι τυχαίο ότι έληξε και πήγαμε κατευθείαν για εκλογές.

Χ4.: Βέβαια, και εμείς δεν κάναμε όσα πράγματα θα μπορούσαμε να κάνουμε. Εκδηλώσεις, κτλ. υπήρχε κόσμος που συμμετείχε πρώτη φορά σε αυτά τα πράγματα.

Μπορείτε να μου πείτε για άλλες μορφές δράσεις που δεν έγιναν και τόσο γνωστές όπως αυτές που μου προανέφερες;

Χ4.: Είναι πολλές δράσεις. Αρχικά για τους μετανάστες αυτό που έγινε το καλοκαίρι. Είχαμε κάνει κουβέντα εδώ μέσα για τους μετανάστες, αλλά και για τους φοιτητές. Ακολούθησε μια πορεία και ένα μοίρασμα κειμένων σε μια γειτονιά όπως η Κυψέλη που είναι καθαρά μια γειτονιά μεταναστών. Αυτό είχε γίνει το καλοκαίρι. Και το χειμώνα ξεκίνησε η κατάληψη στον Φλας, το ραδιοσταθμό. Εκεί διαβαστήκανε κείμενα.

Χ5.: Το καλοκαίρι είχε γίνει και κατάληψη στην πρυτανεία. Από φοιτητές, κυρίως από τα στέκια, για να συνεχιστεί η κατάληψη και ο αγώνας ενάντια στη λογική των αριστερών που λέγανε τώρα διακοπές, επαναπαυόμαστε…

Χ4.: Καλά, οι αριστεροί από πολύ αρχή λέγανε: «να τότε θα λήξει το κίνημα» [το καλοκαίρι]. Και είχε γίνει πιπίλα αυτό στον κόσμο.

Χ5.: Για τους αριστερούς ο αγώνας ήταν κάτι σαν εργασία, σαν 8ωρο! Και σαββατοκύριακο παίρνεις ρεπό!

Χ4.: …και εμείς τους λέγαμε: «οκ κι αν αποφασίσει να το περάσει το καλοκαίρι η κυβέρνηση, αν δεν υπάρχει κατάληψη που θα μαζευτεί ο κόσμος, αν δεν υπάρχει ένα κέντρο πληροφόρησης, ένα κέντρο αγώνα;»

Χ5.: Αυτό [εν. το κέντρο πληροφόρησης] λειτούργησε αρκετά καλά. Υπήρχαν εκεί μέσα φωτοτυπικό, φαξ, τηλέφωνα, υπολογιστές όλα χρησιμοποιήθηκαν αρκετά καλά! Μπορεί να υπήρχαν αναρχικοί και αυτοί, αλλά υπήρχαν και πολλοί ανεξάρτητοι φοιτητές που τους άρεσε αυτό και το στήριζαν.

Χ4.: Μετά ήταν η κατάληψη αυτή στο Φλας, που οι αριστεροί μετά κάνανε δηλώσεις νομιμοφροσύνης… Εκεί διαβαστήκανε κείμενα και για απεργούς πείνας και για χίλια δυο πράγματα… Μετά την κατάληψη του Φλας βγήκε αυτό το διήμερο εκδηλώσεων όπου από εκεί βγήκαν οι καταληψίες από σχολές. Είχαν γίνει 2 τέτοια διήμερα τα οποία είχαν θεματικές και έγιναν και προβολές ταινιών, συζητήσεις για την αντι-βία… για το φοιτητικό μισθό… Είχε αρκετά πράγματα… Και αυτό είχε και προοπτική δράσεων. Δεν ήταν απλά μια κουβέντα. Στο πρώτο διήμερο με τις προβολές βγήκε απόφαση να πάμε στη ΓΣΕΕ πριν την εβδομαδιαία και καλά για να πιέσουμε τη ΓΣΕΕ να κάνει απεργία να μπορέσουν οι εργαζόμενοι να έρθουν στην πορεία τη φοιτητική. Αρχικά, η εκδήλωση ξεκίνησε επειδή δεν αποφασίζαμε εμείς που θα ξεκινήσει που θα τελειώσει η πορεία. ξαφνικά έβλεπες να κατευθύνεται μια πορεία αλλού από ό,τι εσύ νόμιζες. Αυτό ήταν καθαρά γιατί οι αριστεροί στα γραφεία αποφασίζανε για το που θα κινηθεί η πορεία. Πράγμα που για εμάς ήταν το πρώτο πράγμα που μας εξόργιζε γιατί κάποιοι αποφάσιζαν για εμάς χωρίς να μας ρωτήσουν.

[…]

Χ3.: Πάντως σε αυτό πάνω, όχι δράση, αλλά συζήτηση για το που πάει η πορεία που σταματάει κτλ, έγινε και μια χαρακτηριστική πορεία τότε που οι αριστεροί αποφάσισαν, ενώ είχε σταματήσει η πορεία μπροστά στη Βουλή ότι θα λήξει η πορεία εδώ και δε θα γίνει συντονιστικό. Εντελώς ξαφνικά, ενώ ξέραμε από την προηγούμενη μέρα πως θα καταλήξει η πορεία στο Πολυτεχνείο και θα γίνει μετά συντονιστικό εκεί. Και μια αυθόρμητη εκεί ενέργεια ήταν το ότι εμείς από την ΑΣΟΕΕ ρωτήσαμε ποιος το αποφάσισε αυτό, προσπαθήσαμε να βρούμε τα κεφάλια που είναι μπροστά στην πορεία υποτίθεται.

Χ4.: Πάντα αυτό μας λέγανε: «πηγαίνετε μπροστά»…

Χ3.: …δεν υπήρξε ποτέ αυτό… και αυτό που έγινε τελικά ήταν να κάνουμε μια μίνι συνέλευση ως ΑΣΟΕΕ εκεί πέρα…

Χ4.: Μας είχαν αφήσει εντωμεταξύ στο Σύνταγμα και ήταν πολύ επικίνδυνα γιατί ήταν βράδυ και υπήρχαν πολλοί μπάτσοι γύρω-γύρω και μεις λέγαμε ποιοι είναι αυτοί που μας είπαν να σταματήσουμε εδώ πέρα… κάναμε λοιπόν τη μίνι συνέλευση, πήραμε τα μαλόξ και πήγαμε στα προπύλαια και ακολούθησε πολύς κόσμος δηλαδή δεν ήταν μόνο από την ΑΣΟΕΕ, πολύς κόσμος που έδειξε την αντίθεσή του ή που είχε συσσωρευμένη αυτή την εναντίωση στις παρατάξεις και τον τρόπο που διαχειρίζονται το θέμα. Και ήταν από τις πιο δυναμικές πορείες που κάναμε από το Σύνταγμα μέχρι τα προπύλαια.

Χ4.: Βασικά, δεν το πιστεύαμε όταν πήγαμε μπροστά και είδαμε πόσος κόσμος ακολουθούσε τελικά είδες πως δεν είσαι μόνο εσύ που τα πιστεύεις αυτά.

Χ5.: Οι ΕΑΚΚίτες εκμεταλλεύτηκαν το φόβο που η ίδια η καταστολή είχε δημιουργήσει στον κόσμο, ώστε να μη γίνει μια τέτοια ενέργεια.

Χ4.: Αντί να προσπαθήσεις να σπάσεις το φόβο που σου πουλά η αστυνομία, το δέχεσαι. Άλλες δράσεις ήταν το δεύτερο διήμερο όπου εκεί αποφασίστηκε: μια παρέμβαση στο μετρό. Με την έννοια ότι το μετρό είναι ένας αποστειρωμένος χώρος που, όπως γράφει και στο κείμενο: «είναι ένας σωλήνας του κοινωνικού εργοστασίου που διανέμει ανθρώπους… Έτσι τείνει να γίνει και η σχολή μας». Έλεγε, δηλαδή, για τον εξατομικευμένο τρόπο ζωής και για το πώς είναι μέσα ο χώρος και δεν μπορείς να κάνεις τίποτα. Εκεί είχαμε πει να πάμε πιο εκρηκτικά: να γράψουμε με σπρέι κάποιο σύνθημα, κτλ. βέβαια, δε μαζεύτηκε τόσος κόσμος, αλλά και μόνο που είσαι μέσα στο μετρό και μοιράζεις κείμενο, αυτό είναι πάρα πολύ! Ήταν καλή ενέργεια και ο κόσμος θετικός. Ρίξαμε και τρικάκια. Μετά είναι η πορεία στα Σεπόλια. Για μένα πολύ σημαντικό να κάνεις πορείες στις γειτονιές. Σπας αυτό: το ότι η τηλεόραση σε ενημερώνει και έχεις απευθείας επαφή. Μετά, ο αποκλεισμός στο σταθμό Λαρίσης. Μάλιστα, το κείμενο είχε τίτλο: «Γεμίσαμε Εμπορεύματα, Άδειασε η Ζωή». Και εκεί σταματήσαμε κάποια τραίνα για κανα δεκάλεπτο. Βέβαια, εκεί ο κόσμος ήταν πολύ βιαστικός, βρίζανε…

Χ3.: …ο χρόνος είναι χρήμα…

Χ4.: Αλλά εντάξει, όταν έμπαινες μες τα τραίνα και έδινες κείμενα. Ήταν με τη λογική ότι στο κέντρο που γίνονται οι μεγάλες πορείες, το κράτος έχει βρει κέντρο να μειώνει το κόστος. Όταν γίνει η πορεία έχει βρει τους τρόπους για το που θα κινηθούν τα εμπορεύματα, άρα και μεις πήγαμε αλλού για να σταματήσουμε τα εμπορεύματα είτε είναι οι ίδιοι οι άνθρωποι εμπορεύματα. Η γιορτή δρόμου στο Μοναστηράκι που ήταν ένα πολύ καλό σκηνικό οικειοποίησης ενός χώρου.

Χ3.: Έγιναν διάφορα εκεί. Έγιναν προβολές, στο δρόμο με συνθήματα, πανό, μουσική είχαμε και την ιδέα να ψήσουμε να φάμε το οποίο το κάναμε τελικά λίγο πιο κάτω στα ΕΜΜΕ… Η γιορτή δρόμου ήταν πολύ ουσιαστική ενέργεια! Είχαμε κανονίσει και δεύτερη για εδώ στην πλατεία Βικτωρίας, είχαμε κανονίσει τα πάντα, η οποία όμως ήταν 9 Μάρτη…

Χ5.: …είχαμε κανονίσει να γίνει για τους μετανάστες κυρίως…

Χ4.: Αλλά τελικά δεν τα καταφέραμε λόγω των συγκυριών. Αυτό είναι και μια απόδειξη του κατά πόσο και εσύ τρέχεις σε κάποια γεγονότα που σε κάνουν να μην προλαβαίνεις…

Χ5.: …και δε σκέφτεσαι και τόσο ξεκάθαρα στο τέλος.

Χ4.: Μετά, μια άλλη πρακτική ήταν αυτό με τη ΓΑΔΑ και ο ΟΤΕ…

Ναι, είχα ακούσει κι εγώ μέσω ενός blog για τον ΟΤΕ…

Χ4.: Ναι εκεί η λογική ήταν η εξής: φοιτητές εργαζόμενοι να έρθουν στην πορεία να σταματήσουν τη δουλειά. Βέβαια, το ξέραμε ότι κανείς δε θα έφευγε, αλλά και μόνο ότι το σταματήσαμε και έγινε ένας ψιλο-σαματάς. Ήταν στην προσπάθεια διασύνδεσης, αυτό που λέγανε, αυτό το κίνημα για να γίνει κίνημα να συνδεθεί με όλη την κοινωνία. Τελικά, το μόνο που συνέδεσε τους φοιτητές με τους εργαζόμενους ήταν ο Στεργίου!

Χ3.: …και πάλι αδιαφόρησαν…

Χ5.: Αυτό είναι μεγάλο ζήτημα. Το ζήτημα της αλληλεγγύης…

Χ4.: Μια άλλη πορεία που είχανε πιάσει ένα παιδί από τα Γιάννενα και είχαμε πάει άτομα ως καταληψίες από τις σχολές στο συντονιστικό να τους πούμε να πάμε στη ΓΑΔΑ.

Χ5.: Και αυτή ήταν μια πολύ σημαντική πορεία. Σημασία έχει να δεις πώς λειτουργούσαν οι αριστεροί. […] Όταν γίνεται η πορεία και αποφασίζεται να πάει προς τη ΓΑΔΑ βγαίνουν οι αριστεροί με τις ντουντούκες και λένε: «παιδιά εμείς φεύγουμε προς ομόνοια». Εμείς, ήμαστε με πανό Ιωαννίνων και φωνάζαμε: «παιδιά ελάτε». Το πιο απλό, το πιο αυθόρμητο που θα μπορούσε να γίνει θα ήταν να πας να κάνεις αλληλεγγύη στον άνθρωπο που συνέλαβαν, που είχε φάει και ξύλο και δεν ήταν καν στη ΓΑΔΑ. Ήταν στο νοσοκομείο. Και οι αριστεροί λέγαν αυτό το πράγμα: «παιδιά ομόνοια γιατί φεύγουν τα λεωφορεία αύριο»! Και έφευγε όλος ο κόσμος γιατί άκουγε τις ντουντούκες. Εμείς προσπαθήσαμε να φωνάζουμε συνθήματα και ευτυχώς κάποιος κόσμος ακολούθησε.

Χ3.: 1000-1500 άτομα.

Χ5.: …τελείως ανεξάρτητα με μόνο ένα πανό και όλοι οι άλλοι από πίσω.

Χ3.: Είναι σημαντικό αυτό να πούμε λίγο κάποια πράγματα.

Χ5.: Όταν φτάσαμε στην Αλεξάνδρας έρχεται ένας αρχιΜΑΤας και λέει: «παιδιά βουλώστε το γιατί δε σας παίρνει…».

Χ4.: Απλά μια αριστερή μου εξήγησε μετά (από τα ΕΑΑΚ) πως λέγανε ναι πάμε στη ΓΑΔΑ για να τους μείνει το κείμενο από ώστε να μην αλλάξει και να είναι ΕΑΑΚίτικο. Για αυτό υποστήριξαν την ενέργεια στη ΓΑΔΑ. Δηλαδή, καθαρά πρωτοπορία χωρίς να σε νοιάζει που θα πάει συνολικά η όλη φάση. Και με το που κατεβήκαμε κάτω και είδαμε αυτούς τους τύπους να παίρνουν τις ντουντούκες και να λένε: «παιδιά ομόνοια». Εκεί παίξανε διαπληκτισμοί πολλοί... Και φύγαμε αυτοί οι 1500 να πάμε στη ΓΑΔΑ, δε φτάσαμε… Εκεί φάγαμε πολύ καταστολή.

Χ3.: Και δεν έγινε και γνωστό γιατί ήταν μια πορεία που δεν ήταν αριστεροί και δεν έπαιξε και προπαγάνδα μετά.

Χ5.: Βασικά, ανένταχτοι ήταν…

Χ4.: Δεν ήταν κεφάλια. Η λογική ήταν η εξής: «οκ κάντε μια πορεία την εβδομάδα, αλλά αφήστε τις βραδινές πορείες αλληλεγγύης». Εφόσον ξέρουν να ζυγίζουν ποιοι πάνε κάθε φορά στην πορεία, εφόσον λοιπόν δεν είδανε κάμερες, κανένας γνωστός… άρα τους χτυπάμε.

Χ5.: Είναι η πολιτική της αστυνομίας να χτυπήσει κιόλας εφόσον βλέπει και ένα μόνο πανό. Ένα πανό σε 1500 άτομα… Είναι λογικό γιατί λένε οι μπάτσοι: «ποιοι καλούν αλληλεγγύη 9 η ώρα το βράδυ μετά από τόσα δακρυγόνα; Οι ανένταχτοι, οι πιο αντιδραστικοί…».

Χ4.: Εντωμεταξύ εκείνη την ώρα είχαν πατήσει και μέσα στο άσυλο, τα ΜΑΤ είχαν μπει στη Στουρνάρη.

Χ5.: Εκεί πιάσανε και ένα παιδί από εμάς, από την ΑΣΟΕΕ. Διαλύσανε το μπλοκ στην Αλεξάνδρας, πολύς κόσμος κατέβηκε στις καφετέριες. Ενώ το πανό που ήταν μπροστά 100-200 άτομα δεν το χτυπήσανε. Το πανό συνέχισε. Εμείς φύγαμε προς τα Εξάρχεια. Συγκροτηθήκαμε πάλι, κάναμε πάλι μπλοκ και κάναμε πορεία μέσα πάλι από τα Εξάρχεια.

Χ3.: …και τη δεύτερη φορά κυνηγήθηκε και χτυπήθηκε πάρα πολύ.

Χ5.: Εκεί ήταν τελείως χουλιγκανιστικό από τη μεριά των μπάτσων γιατί είμαστε σε μπλοκ κανονικά και προχωράγαμε και ακούμε τώρα τους μπάτσους από πίσω να τρέχουν και να λένε: «ντου, ντου». Και το παιδί που πιάστηκε ήταν επειδή πήγε να πιάσει μια κοπέλα να τη σηκώσει…

Χ4.: Μετά τις 22 του Μάρτη από τις 12 ήμαστε στο δρόμο δηλαδή 10 ώρες συνέχεια!!

Χ3.: Κομμάτια…

Χ4.: Έβλεπες πως πια είχε πάρει μια δυναμική…

Ήσασταν προετοιμασμένοι για την καταστολή αυτή;

Χ5.: Αυτό που μπορώ να πω είναι πως το κράτος δεν κατάφερε να χωρίσει τον κόσμο. […] Στην αρχή υπήρχαν κοριτσάκια που ερχόντουσαν με τα πέδιλα στην πορεία, με τη φούστα… Μετά όμως όταν άρχισε η καταστολή ο κόσμος αντί να αραιώσει έγινε περισσότερος. Από εκεί που δεν είχε ούτε γυαλιά ούτε μάσκα, που και καλά ήταν δουλειά των αναρχικών να τα κρατάνε, μετά στη μέση της φάσης ήταν όλοι κουκουλωμένοι, μαλόξ ο καθένας στην τσάντα του και προετοιμασμένοι. Ξέραν ότι θα τρέξουνε, ξέραν ότι μπορεί να φάνε ξύλο, ξέραν ότι θα φάνε δακρυγόνα, το μόνο σίγουρο, και παρόλα αυτά κατεβαίνανε.

Χ4.: Ο κόσμος άντεχε. Ίσως να μην υπήρχε εκτροπή στις συνειδήσεις και για αυτό μετά να πήγαμε όλοι σπίτια μας μετά.

Πήγανε σπίτι τους;

Χ5.: Αυτό θα το δούμε, κατά πόσο έχει μείνει στον κόσμο όλη αυτή η εμπειρία ή κατά πόσο έχει ξεχάσει.

Πάντως εσείς δεν πήγατε σπίτια σας…

Χ5.: Εγώ θεωρώ ότι ο κόσμος που κατέβηκε στο δρόμο είδε πολλά πράγματα και έμαθε. Και είδε κα πώς λειτουργεί η τηλεόραση. Πολύ ουσιαστικό αυτό.

Πώς είδαν οι γονείς σας και τα κοντινά σας πρόσωπα τις κινητοποιήσεις;

Χ3.: Για τους περισσότερους υπήρχε μια οικογένεια από πίσω που εναντιωνότανε σε αυτό και ήτανε αυτό η μεγαλύτερη καταστολή ακόμα και από τις δυνάμεις καταστολής του ίδιου του κράτους.

Χ5.: Ο θεσμός της οικογένειας είναι η μεγαλύτερη καταστολή…

Χ4.: Μετά σου λέει το ΚΚΕ η ελληνική οικογένεια… [χαμογελά].

Χ5.: Εγώ έτρεχα όλοι μέρα και έτρωγα ξύλο και είχα τους γονείς μου να μου λένε: «τι είναι αυτά που κάνεις αλήτη!», κτλ. Τους καταλαβαίνω απόλυτα γιατί όταν ακούνε όλο στην τηλεόραση: «τι είναι αυτά, μια χαρά είστε, είστε βολεμένοι ούτε που δουλεύετε…». Και άντε τώρα να τους εξηγήσω την ψυχοσύνθεσή μου και πώς είμαι μετά από τόσο ξύλο που είχα φάει. Είναι ατομικό αυτό το θέμα… Ο καθένας νομίζω πώς αν θέλει να αλλάξει κάτι σε αυτόν τον κόσμο πρέπει να το κάνει από εκεί που μεγάλωσε: από την οικογένειά του. Και αυτό γίνεται σιγά-σιγά με συνεχόμενη ημερήσια σύγκρουση με τους γονείς σου και με αυτούς τους θεσμούς μέχρι να τους ξεπεράσεις. Δηλαδή, από εκεί που είναι γονείς να τους κάνεις φίλους. Πράγμα που είναι πολύ δύσκολο.

Χ4.: Πάντως είναι τραγικό! Αυτό που συμβαίνει με την οικογένειά μου συμβαίνει με όλη την κοινωνία. Ακόμα και τώρα δηλαδή συζητάμε κάτι, φτάνουμε σε ένα επίπεδο τα συζητάμε, δεν είναι αστείο, και μετά από μια εβδομάδα να έχουν επιστρέψει στα ίδια σα να ακούω τον Πρετεντέρη!

Αυτό πώς το ερμηνεύεις; Είναι τα μίντια; Βλέπουν τόσο πολύ τηλεόραση; Μήπως, λέω, είναι κάποιες άλλες καταστάσεις που βιώνουν, στη δουλειά τους, μήπως είναι η ηλικία, μήπως το περιβάλλον;

Χ4.: Όλα αυτά. Σίγουρα είναι η ηλικία και το τρυπάκι της δουλειάς. Και όταν φτάνεις να δουλεύεις 10 ώρες μπαίνεις σε μια κανονικοποίηση και αποδέχεσαι πολλά πράγματα που μπορεί να συμβαίνουν. Αλλά εγώ νομίζω πως και η τηλεόραση παίζει σημαντικότερο ρόλο. Εγώ πιστεύω πως όλους τους επηρεάζει η τηλεόραση όσο κι αν δεν το θέλουν. Και το πιο σημαντικό είναι αυτό: όταν κάηκε το μνημείο του άγνωστου στρατιώτη και όλη η πορεία φώναζε «να καεί, να καεί το μπουρδέλο η βουλή» και τα μίντια απευθείας δώσανε μια εθνική διάσταση στο θέμα ώστε να φέρουν την κοινωνία ενάντια… Ξέρεις σε κάθε επικίνδυνη κατάσταση άμα ξυπνήσεις το έθνος ότι κινδυνεύει εκεί όλη η κοινωνία σε εχθρεύεται και συσπειρώνεται. Όταν γύρισα σπίτι ήταν αυτό: «Α! οκ, η πορεία, αλλά το μνημείο!!!»  [γέλια, ο Χ4. μένει σοβαρός]

Χ5.: Στην πορεία όλοι το φωνάζαμε αυτό. Κανένας δε νομίζω όταν καιγότανε πως κάθισε να λυπηθεί. Στο κάτω-κάτω ποιος είναι αυτός ο άγνωστος στρατιώτης; [γέλια] Κάηκε το μόνο κοντινό πράγμα που θα μπορούσε να καεί δίπλα στη βουλή. Δηλαδή, άμα ήταν ένα περίπτερο εκεί πέρα θα καιγότανε το περίπτερο. Με όλες τις συνέπειες –καλύτερα να ήταν περίπτερο γιατί δε είχε γίνει τόσος σαματάς… τα μίντια βγάλανε: «ποιοι είναι αυτοί που καίνε τον άγνωστό μας στρατιώτη!»

Χ4.: Όταν ο κόσμος είχε ματώσει, έτρωγε δακρυγόνα και έμενε εκεί νομίζω πως ήταν η τελευταία λύση του κράτους να δώσει εθνική διάσταση στο θέμα.

Χ5.: Η καταστολή πάντα βρίσκει τρόπο να σε τρομάξει το ζήτημα είναι εσύ πώς το αντιλαμβάνεσαι.

Χ4.: Συλλογικά πώς θα ξεπεράσεις τους φόβους σου…

Χ3.: Πάντως, αυτό είναι ένα θέμα γιατί αφενός υπήρξε μια ριζοσπαστικοποίηση του κόσμου και μόνο στο ότι μπορεί παλιότερα να βλέπανε τους αστυνομικούς ως προστάτες της κοινωνίας και τώρα αυτή η γενιά θα τους βλέπει ως αυτούς που μας βαράνε, κάποιοι που είναι απέναντί μας… έμαθε επίσης να τρώει δακρυγόνα, το συνήθισε κιόλας… Αν αυτή η πλημμύρα δακρυγόνων που γινότανε στις ενδιάμεσες πορείες είχε γίνει στις πρώτες ίσως αυτό να είχε σηκώσει μια μεγάλη κοινωνική αναταραχή.

Χ4.: Σε υλικούς όρους είμαι αρκετά θετικός: μια εκτροπή στους δρόμους νομίζω πως υπήρξε. Αν τα πράγματα δεν άλλαξαν ήταν σε επίπεδο συνειδήσεων. 8 Μάρτη αυτό που είδα ήταν κάτι που δεν το περίμενα. Είδα πάρα πολλά δακρυγόνα και ο κόσμος να μη φεύγει. Να προχωράει το κάθε μπλοκ και να μην μπορούν οι μπάτσοι να το σπάσουνε. […]. Τελικά, κατάφεραν, να μας διώξουν όταν χρησιμοποίησαν αυτήν την εμπρηστική οπλοβομβίδα…

Χ3.: καλά δεν ήταν μόνο αυτό…

Χ4.: κοίτα ο κόσμος γύρω από τη βουλή δεν άντεξε άλλο.

Χ5.: Ο κόσμος θα μπορούσε αν ήθελε να φύγει απλά είχε δημιουργηθεί μια συλλογικότητα που στην ψυχοσύνθεση του ανθρώπου είναι κοινωνικός… σαν ον… και όταν βιώνουν όλοι μαζί ένα συμβάν, μια πραγματικότητα είναι λογικό να μη φεύγουν, εφόσον το βιώνουν όλοι μαζί γιατί νιώθουν κα δυνατοί να το αντιμετωπίσουν και όλοι μαζί.

Ωραία Μιας και το βλέπετε έτσι, θα ήθελα να μου πείτε πόσο άλλαξε εσάς αυτή η εμπειρία του αγώνα και πόσο άλλαξε ή δεν άλλαξε τους συμφοιτητές σας;

Χ3.: Αυτό που βίωσα εγώ όταν άνοιξαν ξανά οι σχολές ήταν πραγματικά σα να μην έχει περάσει ούτε μια μέρα! Δηλαδή, τουλάχιστον αυτήν την αίσθηση είχαμε, δεν ξέρω τι θα δείξει η ιστορία γενικά και πώς θα αποτυπωθεί στα επόμενα κινήματα, αλλά στην καθημερινότητα ήταν σα να μην πέρασε μια μέρα. Τώρα, υπήρχαν κομμάτια και συγκεκριμένα άτομα που τα βοήθησε πολύ. Όπως εμείς. Άτομα που συνειδητοποιηθήκανε πολύ, που συνέχισαν μετά από αυτό να δραστηριοποιούνται, που δε μείνανε μόνο σε αυτό και ζήσανε κάτι παραπάνω. Όμως, αυτό έχασε και πολύ δυναμική τελειώνοντας το κίνημα. Νομίζω υπήρξε πολύς κόσμος, αλλά αυτό νομίζω ήταν λίγο σε σχέση με αυτό που θα μπορούσε να μείνει μετά.

Χ4.: Εγώ θα συμφωνήσω. Όσον αφορά εμένα έπαψα να έχω αυταπάτες για την αστική δημοκρατία.

Χ3.: Είναι χαρακτηριστικό πώς πολλές από αυτές τις αυταπάτες καταρρίφθηκαν σε λίγες μέρες, ενώ άλλοι τις τρέφουν μια ζωή.

Είναι η εμπειρία του δρόμου αυτή;

Χ4.: …του δρόμου και του να συλλογικοποιείσαι. Πριν, που δεν ήμουν σε μια συλλογικότητα, θεωρούσα πως ατομικά ό,τι κάνεις. Μέσα από τις καταλήψεις και αυτά, κατάλαβα τι σημαίνει να είσαι μαζί με άλλους ανθρώπους… δηλαδή φτάνεις σε άλλα επίπεδα, ξεπερνάς τους φόβους σου και όλα αυτά. Αυτό μου άφησε εμένα.

Χ3.: Αυτό το αίσθημα κοινότητας που δημιουργήθηκε ήταν το μεγαλύτερο κεκτημένο για εμάς.

Χ5.: Και μέσα από τις σχολές το κατά πόσο λειτουργεί αυτή η συλλογικότητα… και κατά πόσο νιώθεις με τον άλλο διπλανός αν και δεν τον ξέρεις τόσο καιρό. Δηλαδή, εγώ θυμάμαι πως όταν κατεβαίναμε σαν ΑΣΟΕΕ είχαμε συνθηματικά και φωνάζαμε και μαζευόμασταν και ήμαστε μαζί. Αυτή είναι αρχή της συλλογικότητας. Εννοείται, βέβαια, πως οι σχέσεις αυτές μπορεί πάλι να καταστραφούν.

Μια τελευταία ερώτηση: μια γενική αποτίμηση του αγώνα. Είπατε κάποια πράγματα ήδη…

Χ4.: Γενικά, και ο νόμος πέρασε και το άρθρο 16 οπότε ήταν μια ήττα…

Χ5.:…αλλά δεν είναι μια ήττα σε αυτό που δε δεχόσουν…

Χ4.: Σίγουρα, υπάρχει κόσμος που συνειδητοποιήθηκε και είπε άλλα πράγματα και αυτό άφησε παρακαταθήκες και για το μέλλον. Ατομικά αν το πάρεις τώρα, εγώ θα τελειώσω τη σχολή μου και θα κρατήσω κάποιες σχέσεις. Στην κοινωνία, ίσως, βοήθησε κάποιους, αλλά ευρύτερα στην κοινωνία δε νομίζω.

Χ5.: Εμένα με ενδιαφέρει στη νεολαία να άφησε κάτι και πιστεύω άφησε. Όποιος κάτοικος της Ελλάδας είναι πάνω από 50 χρονών δεν τον ενδιαφέρει στην πραγματικότητα. Ντάξει αυτοί μας παρέδωσαν αυτόν τον κόσμο, εμείς καλούμαστε να έρθουμε ενάντια.

Χ3.: Χαρακτηριστικό του κινήματος και ειδικά των αριστερών ήταν ότι έλεγαν ότι θα αγωνιζόμαστε μέχρι να τελειώσει η αναδιάρθρωση. Ένα όριο που ούτε καν επετεύχθη. Ο κόσμος κατέβηκε στο δρόμο για την καθημερινότητά του. […] Το αν αυτό το κίνημα κατάφερε να αφήσει παρακαταθήκες είναι κάτι που τώρα κρίνεται… και πώς θα βγει στα επόμενα. Στην καθημερινότητα ήταν πολύ λίγα, άφησε κάποια πράγματα όπως εμείς που δε συμμετείχαμε και τώρα συμμετέχουμε, αλλά στην καθημερινότητα σα να μην πέρασε μια μέρα…

Χ5.: Πριν έλεγα πηγαίνω να κάνω μάθημα και εργασίες και τα σχετικά και τώρα λέω πάω για μάθημα και δεν πληρώνομαι. Δηλαδή είμαι εργάτης… Το καλό επίσης είναι πως όλα τα στέκια ήρθαν σε επαφή μεταξύ τους και αυτό ήταν πολύ καλό. Αν τώρα θελήσουμε να επικοινωνήσουμε να έχουμε κάποιον κόσμο στο μέλλον η σύνδεση θα είναι πολύ πιο εύκολη. Έχουμε μια, έστω μηδαμινή, δυναμική.

Χ4.: …και πάνω σε αυτό πρέπει να δουλέψουμε…

Χ3.: Αυτό είναι και το στοίχημα. Το κατά πόσο θα καταφέρεις να διατηρήσεις αυτές τις σχέσεις και τις ελάχιστες σχέσεις κοινότητας που κατάφερες να κατακτήσεις είτε στο δρόμο είτε σε διαδικασίες… για να μπορέσουν να χρησιμοποιηθούν σε ένα επερχόμενο κίνημα είτε και στην καθημερινότητα για άλλες δράσεις. Πώς θα έρθουν πιο κοντά αυτά τα 60, 100, 200 άτομα που είχαν επιθυμία για δράση πάνω σε κάποια κοινά πλαίσια.