Είσαι από Αθήνα ή επαρχία και σε ποια σχολή και έτος σπουδών;
Χ6.: Από Αθήνα. ΑΣΟΕΕ. 3ο έτος πληροφορικής.
Οι γονείς σου που θα έλεγες ότι ανήκουν ή κινούνται πολιτικά;
Χ6.: Είναι λίγο περίεργο… Εντάξει, δεν κινούνται κάπου πολιτικά απλά, να η μάνα μου στην Αλβανία είχε τον πατέρα της στο κόμμα. Ο πατέρας μου τίποτα σε σχέση με την πολιτική. Δημοκράτης, ας πούμε.
Τι δουλειά κάνουν οι γονείς σου και πώς θα χαρακτήριζες την οικονομική κατάσταση του σπιτιού;
Χ6.: Προς το παρόν η μητέρα μου είναι άνεργη. Ο πατέρας μου δουλεύει σε μία οικοδομή και κάνει ενδιάμεσα δουλειά πολιτικού μηχανικού και αρχιτέκτονα. Οικονομικά μέτρια.
Τα βγάζεις εύκολα πέρα με τις σπουδές σου σε σχέση με το οικονομικό; Σου δίνουν χρήματα οι γονείς σου;
Χ6.: Επειδή είμαι Αθήνα δε χρειάζομαι τρελά έξοδα σε σχέση με τη σχολή. Σε σχέση με ζητήματα υποδομής του τμήματος δεν έχω ξοδευτεί πολύ. Κυρίως, δηλαδή, για τη συντήρηση μου, και τη διασκέδαση ό,τι μου δίνουν.
Έχεις δουλέψει στο παρελθόν ή δουλεύεις κάπου τώρα;
Χ6.: Περιστασιακά έχω δουλέψει. Τελείως εφήμερα.
Τι είδους δουλειές δηλαδή;
Χ6.: Σε κάποιες εκθέσεις, όπου με είχαν προσλάβει προσωρινά, σε ένα γραφείο, ως γραμματέας, ας πούμε…
Ανασφάλιστες δουλειές;
Χ6.: Ναι, τελείως.
Θα χαρακτήριζες τον εαυτό σου κάπως πολιτικά;
Χ6.: Όχι, δεν έχω βάλει κάποια ταμπέλα
Υπήρξες ποτέ πουθενά οργανωμένη;
Χ6.: Όχι.
Τη σχολή σου την επέλεξες και αν ναι γιατί;
Χ6.: Εντάξει, την επέλεξα από την άποψη ότι είχα πάρει κάποιες χιλιάδες μόρια και είχα αρκετές επιλογές από σχολές στην Αθήνα, αλλά αυτό είναι πολύ σχετικό ότι δηλαδή την επέλεξα. Μάλλον, δηλαδή, με παρέσυραν και λίγο οι δικοί μου, ξέρεις τώρα, ότι η πληροφορική έχει δουλειά και θα μπορείς να κάνεις κάτι στο μέλλον και τέτοια. Δεν ήμουν και εγώ σίγουρη για το τι ήθελα όταν τελείωσα τις πανελλήνιες. Ακόμη βασικά δεν ξέρω. Μάλλον πάντως, με αυτή την προοπτική πήγα… και το ότι δεν μπορούσα να σπουδάσω σε σχολή εκτός Αθήνας.
Έχεις συχνή επαφή με τη σχολή σου; Και πέρα από τα μαθήματα με τους χώρους της σχολής (κυλικείο, εργαστήρια).
Χ6.: Ναι, αρκετά. Πηγαίνω συχνά και όχι μόνο για μαθήματα. Και για να δω παρέες μου… Εντάξει, με το κυλικείο δε θα το έλεγα, με το εστιατόριο κυρίως [γέλια].
Είσαι ικανοποιημένη σε σχέση με το επίπεδο των σπουδών σου; Είτε από υλικοτεχνικής άποψης είτε από πλευράς προσδοκιών, από οργανωτική άποψη;
Χ6.: Εντάξει… δε θεωρώ ότι είναι και πολύ καλή. Θα μπορούσαν να είναι καλύτερα από πλευράς εγκαταστάσεων. Έχω, δηλαδή, υπ’ όψη μου κάποια εργαστήρια όπου τι να σου πω τώρα, είμαστε εξήντα άτομα και καθόμαστε τέσσερις-πέντε μαζί επειδή δεν φτάνουν οι υπολογιστές. Το άλλο, τώρα, ότι έχει κάποια χαλασμένα αμφιθέατρα δεν είναι και τίποτα. Πάντως, από οργάνωση την παλεύει γενικά, τουλάχιστον το τμήμα μου. Δεν είναι και τόσο χαώδες.
Πώς θα περιέγραφες τη σχέση σου με τους συμφοιτητές σου πριν τις κινητοποιήσεις;
Χ6.: Βασικά επειδή οι κινητοποιήσεις άρχισαν τέλη του πρώτου έτους για μένα γενικά δεν είχα αναπτύξει ιδιαίτερες σχέση με τη σχολή και με τους ανθρώπους. Ήξερα κάποια παιδιά από το έτος μου που κάναμε παρέα γενικά. Όχι τρελά πράγματα δηλαδή. Χαλαρά. Συναδελφική παρέα, συναδελφικό περιβάλλον [γέλια]. Είχα υπόψη μου και κάποια άτομα που εντάξει δεν είχαν σχέση…στην πληροφορική δηλαδή ήταν, απλά ήταν από κάποιο συγκεκριμένο πολιτικό χώρο, και με αυτούς κυρίως άραζα. Η λεγόμενη τότε «Ενέδρα». Μου άρεσε δηλαδή να κάθομαι στο στέκι τους, να διαβάζω διάφορα…, αλλά γενικά ήμουν λίγο απόμακρη, πιο πολύ μόνη μου ας πούμε.
Έχεις πολύ ελεύθερο χρόνο και πώς τον κατανέμεις αυτόν;
Χ6.: Επειδή τα ωράρια της σχολής είναι πολύ περίεργα, τουλάχιστον στο πρώτο έτος μπορεί να έχεις εννιά με εννιά μάθημα… ιδίως τότε δεν είχα πολύ ελεύθερο χρόνο. Είχα φάει τρελή φρίκη. Γενικά, με τα εργαστήρια, και με όλα αυτά, πρέπει να πηγαίνεις στη σχολή διάφορες ώρες, αποκομμένες δηλαδή. Εννιά με μία το πρωί και μετά πέντε με επτά. Σου διαμερίζει λίγο το χρόνο. Η αλήθεια είναι ότι μου τρώει πάρα πολύ, ιδίως με τις εργασίες. Θυμάμαι να έχω ξενυχτήσει… Θέλει και διάβασμα. Αν είσαι αποφασισμένος να παρακολουθήσεις δεν σου μένει και πολύ χρόνος για τον εαυτό σου και για εξωσχολικές δραστηριότητες. Γενικά, εγώ έχω καταφύγει σε μια μέθοδο, όχι να μην πηγαίνω στη σχολή, αλλά να διαλέγω τι θέλω να κάνω σχέση με συγκεκριμένα μαθήματα και να εκμεταλλευτώ το χρόνο που μένει σε σχέση με τις διαθέσεις μου.
Θεωρείς ότι υπάρχει κλίμα ανταγωνισμού στις σχολές; Συνεργάζεστε; Ανταλλάσσετε σημειώσεις ή ας πούμε είναι ο καθένας για την πάρτη του; Είναι όλοι με το μυαλό στην καριέρα ή υπάρχουν σχέσεις αλληλεγγύης σε σχέση με τα μαθήματα;
Χ6.: Εντάξει τώρα, σχέσεις αλληλεγγύης σε σχέση με τις σημειώσεις; Οι σημειώσεις δεν είναι τίποτα. Θα στις δώσει άλλος για να τι φωτοτυπήσεις κτλ. Τώρα, για τις εργασίες έχω παρατηρήσει ότι όντως υπάρχει ανταγωνισμός, γιατί ο άλλος σου λέει ότι εγώ καθόμουν σαν το μαλάκα και την έκανα και εσύ θα την πάρεις για να πάρεις ένα βαθμό με το τίποτα. Εντάξει, ξέρεις υπάρχει αυτό το εξατομικευμένο. Τώρα για την καριέρα… υπάρχει σα ζήτημα απλώς, στο τμήμα μου δεν παίζει τόσο, γιατί ξέρεις τώρα πληροφορική δεν είμαστε και τόσο για υψηλά στελέχη… Στην ΑΣΟΕΕ συγκεκριμένα πάντως και ιδίως σε άλλα τμήματα έχω ακούσει ότι παίζει πολύ ανταγωνισμός και νοοτροπία της καριέρας. Η σχολή μου, οι εργασίες μου και οι βαθμοί μου.
Στις εξεταστικές υπάρχει συνεργασία μέσα στα αμφιθέατρα;
Χ6.: Με κάποια άτομα που γνωρίζω εγώ, ναι, αλλά γενικά όχι. Μόνο σε παρεΐστικη φάση, όσοι γνωρίζονται μεταξύ τους.
Θεωρείς ότι πανεπιστήμιο μοιράζει ίσες ευκαιρίες; Π.χ. βαθμοί κτλ.
Χ6.: Όχι δε θα το έλεγα ότι μοιράζει ίσες ευκαιρίες το πανεπιστήμιο. Άλλους πόρους έχει ο καθένας… Μπορεί π.χ. να έχουμε το ίδιο πτυχίο με τον ίδιο μέσο όρο αλλά αυτό δεν πάει να πει κάτι γιατί ο άλλος μπορεί να έχει άλλες άκρες…
Μέσα στη σχολή; Πριν το πτυχίο; Πως σας αντιμετωπίζει σαν ίδρυμα εσάς τους φοιτητές;
Χ6.: Όχι και πάλι. Απ’ ότι έχω παρατηρήσει οι καθηγητές δίνουν βάση σε αυτούς τους φοιτητές που σκέφτονται μόνο την καριέρα τους, τη σχολή τους, τα μαθήματα… Δηλαδή, και οι καθηγητές το αναπαράγουν αυτό. Διαβάστε και θα πάτε μπροστά, θα γίνετε στελέχη… Θυμάμαι ένα καθηγητή πού έλεγε π.χ. ότι οι βάσεις δεδομένων θα σας κάνουν στελέχη και θα σας κάνουν καλό, οπότε τώρα διαβάστε και τέτοια [γέλια]. Ενισχύουν, δηλαδή, την εντατικοποίηση οι καθηγητές και αναλόγως τη δική σου στάση απέναντι στα μαθήματα έχουν και αυτοί την αντίστοιχη απέναντι σου.
Τους καθηγητές σου δηλαδή πως τους βλέπεις; Τι σχέση έχεις;
Χ6.: Έχω παρατηρήσει ότι θέλουν να αντιμετωπίζονται από τους φοιτητές ως αυθεντίες. Ότι έχουν ένα αξίωμα, το κύρος του καθηγητή, το καθηγητηλίκι, αυτό το διανοουμενίστικο. Και φυσικά προσπαθούν να το αναπαράγουν αυτό στη σχολή. Ότι δηλαδή εγώ είμαι καλύτερος, θα μάθεις εσύ από εμένα, δηλαδή ότι σου πω εγώ. Δώσε βάση δηλαδή στο εγώ μου, να με μιμηθείς για να γίνεις καλύτερος κτλ.
Πώς βλέπει ο ένας τον άλλο; Υπάρχουν σχέσεις αλληλεγγύης, θεωρούν ότι είναι σύμμαχοι;
Χ6.: Μπα. Το μόνο που έχω παρατηρήσει εγώ κάπως σαν ανοχή ας πούμε, είναι όχι με τους καθηγητές αλλά με τους βοηθούς στα εργαστήρια, οι οποίοι βοηθούν και είναι γενικά πολύ ανεκτικοί. Κάνουν τα στραβά μάτια αν αντιγράφεις και γενικώς είναι πιο οκ.
Πιστεύεις ότι οι καθηγητές πρέπει να κρίνονται από τους φοιτητές; Αυτό δηλαδή το θέμα με την αξιολόγηση…
Χ6.: Εξαρτάται τι βάση θέτεις στην αξιολόγηση. Ας πούμε, να αξιολογούνται με βάση ποιο κριτήριο; Τι θέλει η αγορά εργασίας, οπότε τι θέλουμε εμείς να μας διδάξετε; Το τι θέλουμε πραγματικά να μάθουμε και πως μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε τον κλάδο μας για την κοινωνία; Δηλαδή, πιστεύω ότι τίθενται πολλά ζητήματα, και αυτό που παίζει γενικώς στην αξιολόγηση αναφέρεται στο πρώτο. Βάζει τους φοιτητές δηλαδή, στη θέση του κριτή με βάση την αγορά εργασίας. Τους βάζει να αφομοιώσουν αυτό το ρόλο για αρχή, και να τον επιζητούν. Θεωρώ ότι είναι πολύ αρνητικό να αποδέχεσαι ότι είμαι αυτό, και αυτό πρέπει να κάνω, και αυτός ο καθηγητής πρέπει να με βοηθήσει και θα το απαιτήσω… Ενώ αν ήταν διαφορετικά τα πράγματα, αν ο κόσμος είχε συνειδητοποιήσει ότι δεν είναι δεδομένος ο ρόλος του σαν φοιτητής, ως καριερίστας, θα ήμουν οκ με την αξιολόγηση. Να υπάρχει δηλαδή, μία αλληλεπίδραση πιο ανοιχτή, και μια επικοινωνία.
Θεωρείς ότι πρέπει να υπάρχει χρονικό όριο στις σπουδές;
Χ6.: Όχι. Γιατί καταρχήν δεν ξέρεις τι οικονομικές δυνατότητες έχει ο καθένας, δηλαδή αν μπορεί να συντηρηθεί ή να τον συντηρήσει η οικογένεια του ώστε να σπουδάζει για κάποια χρόνια. Μπορεί, δηλαδή, να αναγκάζεται να δουλεύει οπότε να μην έχει τον απαραίτητο χρόνο να αφιερώσει στη σχολή του. Αυτό το βλέπω και σε σχέση με την εντατικοποίηση στη σχολή. Δηλαδή όταν σου μειώνουν το χρόνο που έχεις για να τελειώσεις τη σχολή τότε θα κάνεις τα αδύνατα δυνατά να την τελειώσεις όσο το δυνατόν νωρίτερα. Οπότε και χάνεις χρόνο από τον εαυτό σου και δεν μπορείς να αφοσιωθείς σε άλλα πράγματα που μπορεί να σε ενδιαφέρουν είτε μπορεί να προκύψουν ας πούμε, όπως ήταν οι καταλήψεις για παράδειγμα. Το λέω αυτό γιατί θυμήθηκα πολλούς γονείς να λένε: α, ήθελες κατάληψη, πάρτε τα τώρα με την εξεταστική… η εκδίκηση, ας πούμε. Μπορεί και εγώ να μην έχω τη διάθεση να σπουδάσω για ένα χρόνο για παράδειγμα. Το να σου στερούν αυτή την ελευθερία είναι αρνητικό για το άτομο ως άτομο… ως κοινωνικός ρόλος, ας πούμε.
Σε ενδιαφέρει να ασχοληθείς με το αντικείμενο των σπουδών σου;
Χ6.: Και ναι και όχι. Δύσκολο, θα δείξει. Είμαι της άποψης ότι αφού μπήκα στην σχολή θα πρέπει να βγω. Εφόσον θα βγω εντάξει άντε να μην πάνε χαμένα τόσα χρόνια. Κάτι να μάθω, για μένα στην τελική. Αυτό είναι το βασικό. Τώρα δεν ξέρω, δεν είναι ότι με ενδιαφέρει τρελά. Δεν ξέρω αν εγώ θα μπορώ να αντεπεξέλθω στις όποιες… Δηλαδή εμένα θα με ενδιέφερε κανένα web design και τέτοια αλλά στην αγορά αυτό δεν το κάνεις για την πάρτη σου. Σου λένε το και το.
Ποιο είναι το σημαντικότερο πρόβλημα αυτής της φάσης της ζωής σου;
Χ6.: Δύο μπορώ να σκεφτώ. Το ένα είναι αυτό που είπα και πριν με τον ελεύθερο χρόνο, ότι δηλαδή θεωρώ ότι πνίγομαι. Ιδίως μέσα στην εξεταστική και όταν αρχίζουν οι εργασίες. Δηλαδή, ας πούμε, φέτος δεν προλάβαινα να ασχοληθώ με όλες τις εργασίες… Υπάρχει, δηλαδή, ένα κλίμα που είναι πολύ καταπιεστικό. Και το δεύτερο είναι ότι θα ήθελα να βρω λίγο τι πραγματικά θέλω να κάνω, με τι θέλω να ασχοληθώ.
Συμμετείχες στις κινητοποιήσεις, έτσι δεν είναι;
Χ6.: Ναι. Κοίτα, στον πρώτο κύκλο ήμουν πιο παθητική. Προσπαθούσα δηλαδή, να πηγαίνω στις καταλήψεις, στις συνελεύσεις, απλά κρατούσα μια στάση πιο παρατηρητική, ενώ στο δεύτερο κύκλο θα μπορούσαμε να πούμε ότι ναι, όντως συμμετείχα.
Πριν τα φοιτητικά είχες συμμετάσχει σε κάποιου άλλου είδους κινητοποιήσεις;
Χ6.: Κατέβαινα στις πορείες για το Ιράκ. Τότε κυρίως.
Σε επηρέασαν αυτές οι παλαιότερες κινητοποιήσεις που είχες κατέβει;
Χ6.: Ναι, με επηρέασαν βασικά ως προς την ίδια την πορεία. Το ότι, δηλαδή, πολλά πράγματα είναι αναμενόμενα και αυτό φυσικά με έβαλε και σε σκέψεις. Για το πώς δηλαδή κινείται μια πορεία και στο πως μπορεί να εξελιχθεί, τόσο από την στάση των διαδηλωτών όσο και από του κράτους. Είχα υπόψη μου κάποια πράγματα δηλαδή, δεν ήμουν τελείως φλου.
Γνώριζες αντίστοιχες κινητοποιήσεις του παρελθόντος; Γνώριζες τι είχε προηγηθεί;
Χ6.: Ναι, βασικά είχα υπόψη μου κάποια πράγματα. Ήξερα τι είχε παιχτεί με το πολυτεχνείο το ’73 και το ’98 με τις μαθητικές καταλήψεις. Απλώς, δεν ήμουν και πολύ σίγουρη για το τι είχε συμβεί. Είχα εικόνες στο μυαλό μου από ειδήσεις, από κόσμο να κινητοποιείται… λειτούργησαν αυτά στο υποσυνείδητο μου. Επειδή είχα ρωτήσει την αδερφή μου για το’98, δεν μπορώ να πω ότι έχω και την τέλεια μνήμη, αλλά θυμάμαι ότι όταν μου απαντούσε για το αν πέτυχαν ή όχι από την άποψη των νόμων και μου έλεγε όχι, τελικά εφαρμόστηκε και ότι ήταν προσωρινό, αυτό κάπου με νευρίαζε, και έλεγα όχι ρε γαμώτο τελικά όχι μόνο πρέπει να γίνεται μία κινητοποίηση, αλλά πρέπει να πετυχαίνει και κάποια πράγματα. Μου φαινόταν δηλαδή, πολύ λυπηρό ότι τόσες χιλιάδες άτομα βρέθηκαν στις πορείες και μετά όταν εφαρμόστηκε αυτό το οποίο και καλά σε εισαγωγικά ήταν το βασικό για το οποίο παλεύανε… πού πήγανε, που χάθηκαν;
Στις κινητοποιήσεις κατέβαινες μόνη, ανοργάνωτη, με φίλους, με κάποια συλλογικότητα;
Χ6.: Το καλοκαίρι του 2006 κατέβαινα κυρίως με φίλους, δύο ή τρία άτομα. Αργότερα που ήμουν και πιο δραστήρια στη σχολή, με το μπλοκ της σχολής και ήξερα και διάφορα άτομα που επικοινωνούσαμε. Έτσι ας το πούμε ένιωθα και κάποια ασφάλεια, ότι δεν κατεβαίνω μόνη μου, ούτε πάω μόνη μου.
Έμενες μέσα στις καταλήψεις;
Χ6.: Όχι, δεν μπορούσα, λόγω γονιών, αλλά πήγαινα και έμενα μέχρι αργά. Μέχρι τις πέντε το πρωί…
Πέρα από τις συνελεύσεις, τις πορείες και τις καταλήψεις, αντιλήφθηκες να υπήρξαν κάποιες άλλες μορφές αγώνα;
Χ6.: Βασικά, είναι πολύ συγκεκριμένα αυτά που έχω στο μυαλό μου, γιατί εσύ φαντάζομαι μιλάς για τις γενικές συνελεύσεις των σχολών, όπου αποφασιζόταν αν θα κάνουμε κατάληψη και αν θα κατέβουμε στην πορεία. Απλά, σε κάποιες σχολές όπως στην δική μου, στα ΕΜΜΕ, επιτεύχθηκε να γίνεται κάθε μέρα η αντίστοιχη συνέλευση κατάληψης, όπου αποφασίζονταν δραστηριότητες και εκδηλώσεις, συζητήσεις μέσα στη σχολή …
Συζητήσεις κυρίως;
Χ6.: Ναι, απλώς πολλές φορές δε γίνονταν.
Είχε πάντως οργανωθεί μία καθημερινότητα μέσα στη σχολή…
Χ6.: Ναι, η οποία πάντως δεν προέκυψε από το πουθενά. Εννοώ ότι τουλάχιστον στη δική μου σχολή είχε διάφορες πολιτικές συνιστώσες. Το στέκι τότε το κίνησε αυτό. Συμμετείχε ακόμη και στις συνελεύσεις πιέζοντας τους αριστερούς να το βάλουν στο πλαίσιο. Μπορεί να ακούγεται λίγο οξύμωρο, πλαίσιο, στέκι και τέτοια, απλά ήταν ένας τρόπος να τους παλέψεις με τα δικά τους μέσα. Και όταν το κάνεις αυτό, τους βάζεις και σε ένα αδιέξοδο, το οποίο έπρεπε αναγκαστικά να αποδεχθούν.
Ως κομπιουτεράδες που είστε χρησιμοποιούσατε το internet ως μέσο;
Χ6.: Είχαμε προτείνει, στον πρώτο κύκλο, να γίνει μια ιστοσελίδα για την κατάληψη, και κάτι είχε γίνει αλλά δεν πολυκυκλοφόρησε. Έβγαινε το πρόγραμμα των εκδηλώσεων κτλ. Επιπλέον, τώρα για άλλες εκδηλώσεις, δραστηριότητες πέρα από τα κλασσικά, ήταν και ότι δράσεις κατάφεραν να κάνουν στο δεύτερο κύκλο του κινήματος οι «καταληψίες από σχολές».
Κάποια συλλογικότητα δεν ήταν αυτοί;
Χ6.: Δεν ήταν συλλογικότητα. Ήταν μία πολύ ευκαιριακή συνεύρεση ατόμων μέσα στο κίνημα, ακριβώς για να μπορέσει να προωθήσει κάποιες δράσεις που κινούνται έξω από τα πλαίσια της συνέλευσης, της συνέλευσης κατάληψης και της κλασσικής πορείας τετάρτη και πέμπτη στο κέντρο της Αθήνας. Ήθελε να την πάει προς την κοινωνία την φάση αυτή, αλλά εντάξει… Όχι έκανε πράγματα. Θεωρώ πολύ σημαντική τη δράση τους. Μπορεί να μην είχε μεγάλη απήχηση στον κόσμο, αλλά αυτό οφείλεται σε ένα σωρό παράγοντες.
Έχεις διαβάσει τον νόμο πλαίσιο;
Χ6.: Τον είχα κατεβάσει από το internet είναι η αλήθεια, αλλά όχι δεν τον έχω διαβάσει τελείως… Δηλαδή, κυρίως τον έχω διαβάσει από τους αριστερούς, από έντυπα…
Έχεις κάποια συγκεκριμένα σημεία του νόμου τα οποία έλεγες ότι δεν πρέπει να περάσουν με την καμία;
Χ6.: Έχω τα ν συν δύο. Βασικά δεν θυμάμαι αν ήταν όλα στο νόμο πλαίσιο, γιατί τα μπερδεύω. Δηλαδή θυμάμαι άρθρο 16, για την ιδιωτικοποίηση, για τα ν+2, για την αξιολόγηση ή για το ΔΟΑΤΑΠ που λέγανε και την εξισορρόπηση πτυχίου με bachelor, το άσυλο…Εντάξει τα θεωρούσα όλα σημαντικά. Ίσως όχι τόσο το ΔΟΑΤΑΠ με τα bachelor κτλ. γιατί έχω μία άλλη εικόνα στο μυαλό μου ως προς το συγκεκριμένο ζήτημα, αλλά γενικά με την ιδιωτικοποίηση, με την αγορά των συγγραμμάτων που έλεγαν ότι θα παίρνει ο καθένας κάποια συγκεκριμένα βιβλία. Δηλαδή, έλεος!
Εσένα τι σε κινητοποίησε περισσότερο;
Χ6.: Αρχικά, άκουγα νόμος-πλαίσιο κτλ. και άρχισα να λέω και εγώ, τι γίνεται; Είχα και περιέργεια να δω τι γίνεται γύρω μου. Εντάξει, άρχισα να ακούω απόψεις, να διαβάζω και είδα ότι δεν ήταν και πολύ κουφό σαν συντεχνιακό αίτημα να μην περάσει, είχε μια βάση. Έπαιζε πλέον εντατικοποίηση των ζωών στην τελική, η κατάργηση του ασύλου πολύ σπουδαίο, ή το να πληρώνει ο ίδιος ο φοιτητής για τα συγγράμματα και ότι έχει να κάνει με τη σχολή. Έχω δηλαδή υπόψη μου και την αδερφή μου που αγοράζει ένα σωρό πράγματα για την αρχιτεκτονική και εντάξει, είπαμε, μην το παραχέσουμε κιόλας. Δηλαδή, μια αποσύνθεση κυρίως οικονομική και όλης της σχολής δηλαδή… Αυτό όντως με συσπείρωσε στην αρχή. Δηλαδή, λέω δεν μου φτάνει που έχω τόσες εργασίες, το πράγμα πάει να γίνει ακόμη χειρότερο. Το είδα ως άμεση συνέπεια σε ότι ήδη ζω, απλά στην πορεία άρχισε να μου βγαίνει και μία αντίδραση, και δεν ξέρω τώρα αυτό αν έχει να κάνει με…
Ότι έχεις να πεις, πες το.
Χ6.: Θυμάμαι σε γενική συνέλευση που ψήφιζα υπέρ για μία κατάληψη, τους αριστερούς που έλεγαν γιατί δεν πρέπει να περάσει ο νόμος κτλ., δεν το έθεταν σε μία βάση… δεν έθιγαν την καθημερινότητα του πανεπιστημίου έτσι όπως είναι τώρα και το γιατί έχει φτάσει το κράτος να προχωράει σε τέτοιες αναδιαρθρώσεις, σε τέτοιες αλλαγές. Αυτό άρχισε να με προβληματίζει πραγματικά. Άρχισα να λέω, γιατί ψηφίζω… Εννοώ ότι εντάξει δεν θέλω να περάσουν αυτά τα μέτρα, αλλά δεν μπορούνε να τα βάζουμε εντελώς ξεκομμένα από την υπόλοιπη κοινωνία και την υπόλοιπη κρατική πολιτική, τέλος πάντων. Και τότε κυρίως, άρχισα να συμμετέχω σε συζητήσεις και με άλλα άτομα. Κυρίως από το στέκι, την πρώην «Ενέδρα» που συμμετείχαν στις συνελεύσεις κατάληψης ή και με ανεξάρτητους, γιατί τότε ήταν ανεξάρτητοι. Και είχαμε τους ίδιους προβληματισμούς. Κανένας δεν έθιγε… γιατί ένας νόμος δεν σου έρχεται από το πουθενά. Έχει ένα υπόβαθρο. Είτε ιστορικό, είτε ιδεολογικό κτλ., οπότε και πρέπει και εμείς να κοιτάμε την κατάσταση της κοινωνίας στο σύνολο.
Για εσένα τι σημαίνει δημόσια και δωρεάν παιδεία;
Χ6.: Σίγουρα δεν είναι ότι υπάρχει, ότι υφίσταται. Δεν είναι καθαρά ιδιωτική από την άποψη ότι δεν τα πληρώνεις όλα εσύ, δεν πέφτει το βάρος πάνω σου για τα πάντα. Εντάξει, κάτι προσφέρει και το κράτος, αυτό το παραδέχομαι. Σκέφτομαι όμως και το σχολείο, και τις πανελλήνιες κτλ. όπου για να είσαι σε μία αρκετά ικανοποιητική κατάσταση για να περάσεις, πήγαινες σίγουρα φροντιστήριο. Και, εντάξει, πόσα λεφτά έφευγαν στο φροντιστήριο; Τι δημόσια και δωρεάν; Δεν ήταν ούτε δημόσια ούτε δωρεάν. Και στο πανεπιστήμιο όπως είπα και πριν, όχι τόσο στη σχολή μου όσο σε κάποιες άλλες χρειάζονται αρκετά λεφτά για την αγορά υλικών. Ακόμη και στη δική μου δηλαδή, πιστεύω ότι θα έπρεπε να είναι απαραίτητο να χορηγούνται υπολογιστές για παράδειγμα. Γιατί όχι. Πληροφορικάριος δεν είσαι; Κάποια πράγματα έπρεπε να στα αγοράζει το πανεπιστήμιο.
Σε ποιο μέρος του νόμου-πλαίσιο επέμεναν και αναδείκνυαν περισσότερο οι συνελεύσεις;
Χ6.: Βασικά, ήταν λίγο συγκυριακό. Δηλαδή, το καλοκαίρι έβαζαν μπροστά το νόμο πλαίσιο που θα ψηφιζόταν, τον οποίο είπαν ότι δεν θα τον ψηφίσουν τελικά και ότι θα τον ψηφίσουν μετά, και καλά σταμάτησαν εκεί οι κινητοποιήσεις, αλλά ξανάρχισαν όταν ξεπάγωσε η ψήφιση του νόμου.
Ήταν αυτά που σε ενδιέφεραν και εσένα περισσότερο;
Χ6.: Όχι. Εμένα δε με κινητοποίησε περισσότερο αυτά που έλεγαν οι αριστερές παρατάξεις, όσο γιατί ήθελα να υπάρχει κατάληψη καταρχήν για να βρω χρόνο… Το θυμάμαι. Ήθελα οπωσδήποτε να μην έχουμε μάθημα, όπως στο σχολείο που χάναμε τα μαθήματα και ήταν τέλεια. Και μετά για να αξιοποιήσω αυτό το χρόνο μου μέσα στην κατάληψη και να προσπαθήσω να γίνει ένας κοινωνικός χώρος. Να κερδίσω από την κατάληψη και εγώ και άλλα άτομα. Πράγμα το οποίο και έγινε σε ένα μεγάλο βαθμό. Δηλαδή, δεν μπορώ να πω ότι είμαι ο ίδιος όπως ήμουν πριν ένα χρόνο. Σε κάποια φάση ψήφιζα μόνο για να υπάρχει κατάληψη, δε με ενδιέφερε τι έλεγε το πλαίσιο. Απλώς, εκμεταλλευόμουν το πως το χρησιμοποιούσαν οι αριστεροί.
Τι πιστεύεις για το άσυλο; Τι είναι; Θα έπρεπε να καταργηθεί;
Χ6.: Τι είναι; Είναι ένας περιορισμένος χώρος όπου επιτρέπονται κάποια πράγματα τα οποία στην υπόλοιπη κοινωνία θα μπορούσαν και να ποινικοποιούνται πιο εύκολα και να μην υπάρχει η ίδια ανεκτικότητα και από την άποψη αυτών που δέχονται κάποια πράγματα, είτε ως θεατές είτε ως οτιδήποτε άλλο, και από την άποψη ότι αυτός που κάνει κάποια πράγματα μπορεί και να μην έχει το θάρρος να τα κάνει έξω. Ακόμη και το ότι υπάρχει στέκι μέσα στη σχολή είναι μια καβάτζα. Υπάρχει και το άσυλο. Δεν έχει να σκεφτείς και πολλά παραπάνω πράγματα…
Να το καταργήσουν άσυλο;
Χ6.: Ε, όχι εντάξει [γέλια]. Να το επεκτείνουν.
Γιατί;
Χ6.: Γιατί μετά θα γίνει όπως είναι τώρα έξω. Θα φοβάσαι από λίγο έως πολύ παραπάνω. Δε θα έχεις τις ίδιες ελευθερίες. Περισσότερος έλεγχος, περισσότερη καταστολή… Αυτά είναι τα βασικά.
Εσύ έχεις πρόβλημα με τα ιδιωτικά πανεπιστήμια;
Χ6.: Αυτό είναι μεγάλο θέμα, δεν το έχω λήξει. Βασικά, ήταν αυτό το θέμα με το ΔΟΑΤΑΠ κτλ. που με είχε βάλει σε σκέψεις γιατί δεν ήμουν σίγουρη αν συμφωνούσα. Δηλαδή εντάξει, και ο άλλος σπουδάζει, γιατί να μην έχει… Οκ., σπουδάζει λιγότερο, είναι πιο εξειδικευμένος κτλ., αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι πρέπει να είναι κατώτερος. Αντιθέτως, θα έπρεπε να έχουμε όλοι τα ίδια δικαιώματα. Απλώς, όσον αφορά το ποιόν της εκπαίδευσης, μπορεί αυτό να ακούγεται κάπως φυσικά, όταν εξισορροπείς το bachelor με το πτυχίο αυτό αυτόματα υποβαθμίζει…
Χάνει τη δύναμη το δικό σου πτυχίο;
Χ6.: Όχι. Απλώς, τα πανεπιστήμια θα γίνουν πιο εντατικοποιημένα, πιο εξειδικευμένα. Δηλαδή θα γίνουν όπως τα ιδιωτικά. Δηλαδή, δε θα προσπαθήσουν τα ιδιωτικά να γίνουν όπως αυτά που λέμε τώρα δημόσια, αλλά το αντίθετο. Από αυτή την άποψη είναι το αρνητικό, αλλά όλα αυτά σε εισαγωγικά. Θυμάμαι, δηλαδή, σε μία συνέλευση κατάληψης που κράζαμε τους αριστερούς για αυτό το θέμα και λέγαμε, όχι, ίσα δικαιώματα για όλους. Και για τα ΤΕΙ, αυτοί αύριο θα είναι εργαζόμενοι. Ενώ είναι πιο σημαντικό να είσαι ενωμένος με τους άλλους, που θα τους εκμεταλλευτούν ίσως και χειρότερα από εσένα, παρά να κάνεις αυτή τη διάκριση. Μεταξύ ξέρω γω εργάτη, χειρωνακτική και πνευματική εργασία. Γιατί να μην μπορείς να τα βλέπεις τα πράγματα αλληλέγγυα και, αντιθέτως, αποκτάς μια αίσθηση ότι είσαι καλύτερος. Ενώ δεν είσαι καλύτερος για κανένα, παρά μόνο για να διαιωνίσεις αυτή τη διάκριση και την εκμετάλλευση, γιατί δεν υπάρχει ενότητα. Δεν μπορείς να βλέπεις τα πράγματα ως προς την αγορά εργασίας και το εργασιακό περιβάλλον, γιατί ο ανταγωνισμός μόνο το αφεντικό βοηθάει στην τελική.
Μπορείς να που περιγράψεις κάποιο σκηνικό από τις γενικές συνελεύσεις; Πώς παίρνονταν οι αποφάσεις, τι επιχειρήματα ακούγονταν;
Χ6.: Μπορώ να θυμηθώ πολλά [γέλια]. Βασικά, στην ΑΣΟΕΕ υπάρχουν όλες οι πολιτικές συνιστώσες. ΠΑΣΠ, ΔΑΠ, Γένοβα, Δίκτυο ΕΑΑΚ. Τρέχα γύρευε… Αυτόνομοι, αναρχικοί…
Κάνετε γενική συνέλευση όλων των τμημάτων;
Χ6.: Ναι. Οκτώ είναι τα τμήματα. Θυμάμαι μία φορά είχαν φτάσει 1800 τα άτομα. Ήταν τρελό σκηνικό. Στην αρχή όταν άρχισαν οι κινητοποιήσεις μίλαγαν μόνο οι παρατάξεις που πρότειναν και τα αντίστοιχα με τις καταλήψεις κτλ. και ακριβώς λόγω της δραστηριότητας αυτόνομων, αντιεξουσιαστών μέσα στη σχολή, κατάφεραν να εδραιωθεί η συνέλευση της κατάληψης. Έρχονταν και άσχετοι, ανεξάρτητοι που, δειλά-δειλά, έπαιρναν το λόγο επειδή ήταν πιο λίγα άτομα, 100-150. Αυτό βοήθησε, και ιδιαίτερα το χειμώνα. Κατεβαίναμε εμείς που ήμαστε τα παιδιά της κατάληψης, οι καταληψίες, για να μην πω ότι ήμαστε ένας συγκεκριμένος πολιτικός χώρος γιατί δεν ήμαστε τότε, ήμαστε απλώς μία παρέα που την έβρισκε με την κατάληψη, και μιλούσαμε και κατεβάζαμε …στους αριστερούς ανάλογα με το τι είχε γίνει στην πορεία, και έπαιρνε θάρρος κόσμος από αυτό και σε κάποια φάση μιλούσαν και ανεξάρτητοι. Δηλαδή, κι εμείς ανεξάρτητοι θεωρούμαστε απλά επειδή κινούμαστε σε ένα πλαίσιο δε θα πω ότι ήμαστε και τελείως άσχετοι. Δηλαδή ο μόνος, ο κακομοίρης που θα πάει να μιλήσει δειλά-δειλά στο μικρόφωνο. Άρχισε, δηλαδή, ο κόσμος να μιλά σιγά-σιγά. Εντάξει, όχι τίποτα φοβερό, αλλά κάτι είναι και αυτό. Γενικά πάντως, ήταν χαώδης η κατάσταση. Πάρα πολύς κόσμος, μουρμούρες, δεν καταλάβαινες τι γινόταν. Δημιουργούταν κλίμα από κάποιες παρατάξεις όπως και από εμάς απέναντι στους ΔΑΠίτες π.χ. [γέλια]. Σκηνικά… Δημιουργούσαμε και εμείς κλίμα και ήταν σημαντικό, γιατί έσπαγες τον κλοιό του μονοπωλίου της απεύθυνσης, ας πούμε. Δηλαδή, ότι είμαστε κάποιοι στο προεδρείο και μιλάμε και εσείς οι μη ειδικοί, οι υπόλοιποι φοιτητές μας ακούτε και μας ψηφίζετε. Και εμείς δεν κατεβαίναμε κάτω καμιά φορά, απλώς ρίχναμε κανένα σύνθημα, φωνάζαμε, δημιουργούσαμε πόλωση.
Μπορείς να θυμηθείς κάποια παραδείγματα επιχειρημάτων υπέρ ή κατά των καταλήψεων;
Χ6.: Τώρα, όσον αφορά τους αριστερούς, αυτοί το έβλεπαν ως ένα μέσο να σταματήσει και καλά η παραγωγική διαδικασία, να μπλοκάρει, και εφόσον ο κόσμος δεν έχει μάθημα, τη συντηρούσαν δηλαδή αυτή τη λογική, να κατέβει και στην πορεία. Όχι δηλαδή κατέβα στην πορεία επειδή συμβαίνει το και το, αλλά ε κλειστή σχολή μωρέ δεν χάνεις και τίποτα… Θυμάμαι πολλά που λέγαμε και εμείς, η κατάληψη. Θυμάμαι το λόγο ενός παιδιού που έλεγε ότι η κατάληψη είναι ένας ανθός, ένας κοινωνικός σπόρος που όλοι μπορείτε να συμμετάσχετε και τους έκραζε τους φοιτητές, στη φάση ότι αν δεν είστε εδώ για να συντηρείτε την κατάληψη και να την συνδιαμορφώνεται καλύτερα να πάτε σπίτια σας, να μην την κάνετε. Έπαιξε, δηλαδή, και αυτό το κράξιμο που ήταν σημαντικό γιατί ήταν στο τέλος της φάσης και είχαμε μείνει είκοσι άτομα, ήταν στάσιμο και ήμαστε οι κλασσικοί ίδιοι. Ήταν απογοητευτικό αυτό. Ότι δηλαδή ο κόσμος ψήφιζε και πήγαινε σπίτι του. Επίσης θυμάμαι και το λόγο ενός άλλου παιδιού που είχε διαβάσει ένα απόσπασμα από αυτά που είχαν γίνει στη Γαλλία για το CPE. Προσπαθούσε να δείξει ότι έχουμε κάποια δυναμική, αρκεί να το αντιληφθούμε. Κατά των καταλήψεων έβγαινε η ΔΑΠ και έλεγε ότι χάνουμε μαθήματα, θα χαθεί η εξεταστική, κλασσικά πράγματα…Αυτό το έλεγαν και οι αριστεροί σε κάποια φάση, όταν δεν ήξεραν πώς να διαχειριστούν τον κόσμο, γιατί υπήρχαν περιπτώσεις που οι καταλήψεις δεν ήταν εβδομαδιαίες όπως ήταν τις τελευταίες βδομάδες που είχε κλιμακωθεί το πράγμα. Μια φορά είχαν προτείνει διήμερη κατάληψη γιατί δεν είχε ξεκαθαριστεί τι θα γίνει με την εξεταστική, δεν ήθελαν να χάσουν και τον κόσμο.
Εσύ μίλησες σε καμία συνέλευση. Ήθελες να μιλήσεις και δεν μίλησες;
Χ6.: Εντάξει, θα μπορούσε να ειπωθεί ότι ήθελα να μιλήσω και δεν το έκανα, αλλά κυρίως από κόμπλεξ. Τόσος κόσμος, το μικρόφωνο…Δηλαδή, και στη συνέλευση κατάληψης ψιλοκόμπλαρα, αλλά εντάξει εκεί μιλούσα.
Πώς ήταν η κατάσταση στο συντονιστικό;
Χ6.: Τα πράγματα στο συντονιστικό της κατάληψης μας ήταν σίγουρα καλύτερα. Πιο άνετα, πιο επικοινωνιακά. Σου πέφτει ο λόγος ρε παιδί μου, δεν υπάρχουν ειδικοί και μη ειδικοί ούτε υπάρχει κάποιος που θα σε γιουχάρει. Επειδή υπήρχε και συνδιαμόρφωση των απόψεων, τουλάχιστον στην ΑΣΟΕΕ. Είχε αποφασιστεί να μην υπάρχει ψηφοφορία. Ομοφωνία. Ειπώνονταν κάτι, και με επιχειρήματα και αντεπιχειρήματα βρίσκαμε τη χρυσή τομή.
Αυτό ποιοι το πρότειναν;
Χ6.: Παιδιά από το στέκι, την «Ενέδρα»…Γενικώς θεωρώ ότι υπήρχε ένα κλίμα αμεσοδημοκρατικό.
Θεωρείς ότι έγιναν καλές συζητήσεις εκεί;
Χ6.: Ναι. Έγιναν κάποιες αρκετά σημαντικές. Θυμάμαι ότι είχαμε κατεβάσει στους αριστερούς για το ζήτημα ης αλληλεγγύης και ποιος καθορίζει τι είναι αλληλεγγύη σε μία πορεία. Όσο αφορά το μπλοκ της ΑΣΟΕΕ εμείς αποφασίζουμε, και ποιος λέει αν το μπλοκ της ΑΣΟΕΕ θα φύγει αν καεί καμία κάμερα και με τις συγκρούσεις έξω από τη βουλή με τα ΕΑΑΚ… Και δεν είχαν τι να μας πούνε. Ή θυμάμαι από μια άλλη φάση που ένας μαθητής είχε κατεβάσει στα ΕΑΑΚ όσον αφορά το Νοέμβριο του ’73 …δηλαδή δεν είχαν τι να σου πούνε. Αυτό για εμένα ήταν πρωτόγνωρο. Ο ειδικός που είναι στη συνέλευση κάπως, ξαφνικά να το βουλώνει. Και άλλα σκηνικά με τη Σοβιετική Ένωση… Άνοιγαν δηλαδή κουβέντες, οι οποίες φυσικά τις περισσότερες φορές τις αφήναμε στη μέση είτε λόγω κούρασης είτε λόγω κόσμου, και λέγαμε να τις οργανώσουμε στο πρόγραμμα, αλλά ποτέ τελικά δε γινόταν. Και με την ΚΝΕ θυμάμαι που μετά την 8η Μάρτη είχαν φάει κράξιμο.
Γιατί;
Χ6.: Τότε που άφηνε από τη μία τους μπάτσους, όταν γινόταν η σύγκρουση, και μετά δεν άφηνε τους διαδηλωτές να μπουν μέσα στα μπλοκ τους… Πράγματα που σου μένουν.
Έχεις καθόλου εικόνα από το συντονιστικό των καταλήψεων Είχες πάει καθόλου;
Χ6.: Είχα πάει μια φορά αλλά ήταν τόσο βαρετό… Γινόταν κάθε φορά μετά από κάθε πορεία. Αν ήταν πανελλαδική ήταν πανελλαδικό, αν ήταν παναθηναϊκή ήταν παναθηναϊκό. Δεν το έχω και το ζήτημα. Απ’ ότι ξέρω διαβάζονταν τα πλαίσια, στη φάση «χαιρετίζουμε… εμείς οι φοιτητές της ιατρικής που ψηφίστηκε αυτό το πλαίσιο…», κτλ. Και καλά, έβγαινε ένα πλαίσιο αφού διαβάζονταν όλα τα πλαίσια από τις σχολές, το οποίο δεν έλεγε τίποτα, απλά ήταν ενιαίο. Δηλαδή ούτε αποφάσεις τρελές έπαιρνε, ούτε τίποτα…
Αυτό το συντονιστικό, δηλαδή, συνέβαλλε στο κίνημα;
Χ6.: Έλα ντε. Ιδού η απορία. Βασικά ούτε εγώ ξέρω πολλά για να σου πω. Δε με ενδιέφερε και πολύ. Ήταν πολύ γραφειοκρατικό.
Υπήρχαν διαφορετικά συντονιστικά; Γιατί νομίζω πως κάτι είχε ακουστεί;
Χ6.: Υπήρχε νομίζω και το συντονιστικό της ΠΚΣ. Το καλοκαίρι που δε συμμετείχε στα ενωτικά πλαίσια, κατέβαινε μόνη της αφού είχε κόσμο και δεν ξέρω να σου πω σίγουρα αν είχε δικό της, συντονιστικό. Μπορεί αυτό να έχεις υπόψη σου.
Ποια θεωρείς την πιο σημαντική στιγμή του κινήματος των καταλήψεων; Θυμάσαι κάποια μέρα πιο έντονα;
Χ6.: Θυμάμαι πολλές μέρες. Θυμάμαι μία τον Ιούνιο. Στις 8 Ιουνίου 2006 που είχε γίνει η επίθεση στους μπάτσους, και κάτι είχαν πει με την ΚΝΕ, να κατέβουμε και καλά όλοι μαζί, επειδή έδειχνε διάθεση συνεργασίας. Και τελικά έφυγε νωρίτερα επειδή άργησε, είπε και καλά, η πορεία να έρθει, και κάτι τέτοιες βλακείες. Και μετά τους έκραξαν όλοι στη συνέλευση κατάληψης. Και εκεί άκουσα διάφορα ιστορικά. Για το πολυτεχνείο, για τους εργατικούς αγώνες, από άτομα μεγαλύτερα, από εργαζόμενους, που είχαν έρθει στην κατάληψη. Το θυμάμαι γιατί πήρα μια ώθηση παραπάνω. Για τα πολιτικά παιχνίδια, γα το πώς κινείται η ΚΝΕ κτλ. Ένα αυτό. Γενικά, όλες οι πολιτικές συζητήσεις που έγιναν, όπως σου προανέφερα, με έχουν στιγματίσει σαν άτομο. Θυμάμαι μια σημαντική συζήτηση όσο αφορά την κούκλα που είχαν κρεμάσει στην ΑΣΟΕΕ. Δεν ξέρω αν το έχεις υπόψη σου. Κάποια άτομα, τέλος πάντων, είχαν πάρει την πρωτοβουλία να κρεμάσουν στον προαύλιο χώρο της ΑΣΟΕΕ, ακριβώς στο κέντρο, ένα φοιτητή. Με το σήμα των φοιτητάντερ, από την Πάντειο ένα περιοδικό δεν ξέρω αν το έχεις υπόψη σου. Και καλά καριερίστας που ενδιαφέρεται μόνο για τα μαθήματα. Και είχαν κρεμάσει και καλά αυτό, το ρόλο του φοιτητή. Και είχε γίνει τρελός χαμός στη συνέλευση της κατάληψης. Πολύ ηλίθια πράγματα. Ένας έλεγε. «Γιατί ρε παιδιά. Να κρεμάσουμε ένα παπά, δε θέλετε να κρεμάσουμε ένα παπά; Να κρεμάσουμε ένα στρατιώτη.» Δεν ήξεραν δηλαδή τι να πουν για το ρόλο του φοιτητή…
Αυτό δεν άρεσε σε κάποιους αριστερούς;
Χ6.: Ναι. Σε κανένα δεν άρεσε. Απλώς, άρεσε σε όλο τον υπόλοιπο κόσμο. Εγώ θυμάμαι και περαστικούς, άσχετους, που πέρναγαν έξω από την ΑΣΟΕΕ και γέλαγαν. Και ήταν πολύ σημαντικό γιατί ήταν μια ας πούμε κοινωνική απεύθυνση. Απλώς, είχαν και καλά ένα αντεπιχείρημα ότι, τις αποφάσεις που βγάζουμε στην ΑΣΟΕΕ τις βγάζουμε όλοι μαζί, και ότι δεν μπορεί να κάνει ο καθένας τα δικά του. Αλλά αυτό ήταν μια πρωτοβουλία, δεν ήταν συνέλευση κατάληψης. Οπότε αν δεν υπάρχει ένα σοβαρό αντεπιχείρημα, δεν θα βγάλουμε και την κούκλα. Κάπως έτσι. Και αφού δεν υπήρχε, έμεινε εκεί.
Όσο αφορά συνολικά το κίνημα των καταλήψεων, υπάρχει κάποια στιγμή, κάποια ημερομηνία που θεωρείς ότι είχε ιδιαίτερη σημασία;
Χ6.: 8 Μάρτη. Και η πορεία στη ΓΑΔΑ που μας κυνηγούσαν οι μπάτσοι…απλά αυτό δεν μου έμεινε ως πολύ καλή εμπειρία [γέλια]. Απλά 8 Μάρτη θυμάμαι να καίγεται το φυλάκιο, να γίνονται οι συγκρούσεις, να λέω τι γίνεται… Φοβόμουν για αυτούς που ήταν μπροστά, για τα παιδιά που είχαν συλληφθεί. Κάποιους μπορεί να τους ήξερα κιόλας… Φτάσαμε στη βουλή και μάθαμε ότι έχει ψηφιστεί το ο νόμος πλαίσιο, και εγώ περίμενα ότι, κλασικός φοιτητάντερ θα πάει σπίτι του τώρα. Και ξαφνικά, υπήρχε και πολύ σιγή, ήταν λίγο περίεργα, γιατί δεν λέμε συνθήματα(;). Και φτάνουμε στη βουλή και γίνονται αυτές οι οδομαχίες, οι συγκρούσεις, οι οποίες ήταν κορυφαίες. Εντάξει, δεν έχω ζήσει κάτι παρόμοιο. Δεν είχα καθαρά οπτική επαφή με αυτό που γινόταν μπροστά αλλά και μόνο το συναίσθημα που μου έβγαλε ήταν κάτι πρωτόγνωρο. Αυτό που μου έχει μείνει που δεν το περίμενα με τίποτα, ήταν όταν καιγόταν το φυλάκιο και σκεφτόμουν, έχει γούστο τώρα να ακούσω «τι κάνεις εκεί, ρε μαλάκα» και τέτοια, και ως αντίδραση μου βγήκε να φωνάξω «να καεί να καεί το μπουρδέλο η βουλή». Και ξαφνικά αντιλαμβάνομαι ότι δεν το έλεγα μόνο εγώ, αλλά όλοι όσοι ήταν στην πορεία φώναζαν αυτό το σύνθημα. Εντάξει, είχα ανατριχιάσει. Έλεγα ότι δεν γίνεται να το ακούω αυτό. Και να χειροκροτάνε … Ήταν απίστευτο! Έλεγα ότι δεν γίνεται ο κόσμος που βρίσκεται σε αυτή την πορεία να μην το αποδοκιμάζει… Μου έχει μείνει πολύ αυτό το πράγμα.
Πιστεύεις ότι τα ΜΜΕ βοήθησαν τον αγώνα;
Χ6.: Όχι. Σε καμία περίπτωση. Το ακριβώς αντίθετο. Θυμάμαι, όταν πρωτοάρχισε, το καλοκαίρι δεν έλεγαν τίποτα. Ενώ είχε καταλήψεις στις σχολές δεν το ανέφεραν καθόλου. Για αρκετό διάστημα. Δυο, τρεις εβδομάδες. Και μετά όταν είδαν ότι κλιμακώνεται το πράγμα, και αυξάνονται οι καταλήψεις, εντάξει άρχισαν να το αναφέρουν. Έπειτα όσο αφορά τη στάση τους, χρονολογικά, θυμάμαι ότι προσπαθούσαν να διαχωρίσουν τους φοιτητές σε καλούς και κακούς, όσο αφορά τη διαμαρτυρία. Σε όσους συγκρούονται και όχι. Ήθελαν να υπάρχει ένας ανταγωνισμός, μια επιθετικότητα μέσα στον ίδιο τον κόσμο, να μην νιώθει ότι κατεβαίνει για το ίδιο πράγμα. Το χειμώνα, τι να πρωτοπείς. Ποτέ δεν έλεγαν για τη στάση των μπάτσων και το τι πραγματικά γινόταν, άλλα πάντα οι άγνωστοι-άγνωστοι είναι αυτοί οι λίγοι που συγκρούονται. Πάντα προσπαθούσαν να διαχωρίσουν τους διαδηλωτές. Και για την πορεία στη ΓΑΔΑ που είχε γίνει στις 22 Φλεβάρη, δεν είχαν αναφέρει τίποτα.
Οι γονείς σου τι γνώμη είχαν για τις κινητοποιήσεις;
Χ6.: Αρχικά, θυμάμαι ότι ήταν, όχι αρνητικοί, απλά στη φάση ότι, εντάξει τώρα κάντε την επανάσταση σας, λογικό είναι, άλλα δε θα κερδίσετε και τίποτα. Θυμάμαι πολλούς τσακωμούς που είχαμε κάνει και πολλές κουβέντες, και τους λέγαμε ότι δεν χρειάζεται να είστε τόσο απαισιόδοξοι. Το τι θα πετύχεις κάθε φορά εξαρτάται από τη δράση σου. Το θέμα είναι να κάνεις κάτι για να νιώθεις εσύ καλά και να πιστεύεις ότι μπορείς να το πετύχεις. Το πρώτο διάστημα δεν ήταν ότι δεν με άφηναν, αλλά μου έλεγαν «και που πας τώρα στην κατάληψη», και όταν ξεκίνησε η πολλή καταστολή φοβόντουσαν μη συλληφθώ, γιατί δεν έχω πολιτικά δικαιώματα. Πάντως, ούτε κρύο ούτε ζέστη. Καταλάβαιναν ότι κατεβαίναμε για το νόμο-πλαίσιο, αλλά δεν τους ενθουσίαζε. Φοβόντουσαν.
Ο κόσμος από το περιβάλλον σου, πως το έβλεπε;
Χ6.: Ας πούμε, η παρέα που σου έλεγα στην αρχή, από τη σχολή, κατέβαιναν κάποιοι στις γενικές συνελεύσεις, ήθελαν να κατέβουν και σε καμία πορεία. Δεν ήταν παθητικοί. Αλλά στο δεύτερο κύκλο δεν τους είδα σε καμία συνέλευση κατάληψης. Δεν τους ενδιέφερε. Ή μάλλον δεν είναι ότι δεν τους ενδιέφερε, απλά δεν μπορώ να το καταλάβω ακριβώς. Είχαν και κάποιοι μια απαισιόδοξη στάση, οπότε και δεν έδειξαν και κάποιο παραπάνω ενδιαφέρον.
Τους καθηγητές σας πώς τους είδες σε σχέση με τις κινητοποιήσεις;
Χ6.: Απ’ όσο ξέρω κάποιοι ήταν υπέρ γιατί θίγονταν και δικά τους συμφέροντα. Πάντως δεν τους θυμάμαι σε καμία πορεία. Αυτό που θυμάμαι είναι ότι προσπαθούσαν να σαμποτάρουν την κατάληψη. Αυτό είναι κάτι στο οποίο απέτυχε παταγωδώς η κατάληψη, για μένα. Στο να ελέγξει, δηλαδή, το αν γίνονται μαθήματα μέσα στη σχολή. Πολλές φορές βλέπαμε να φεύγουν με το αμάξι τους από το παρκινγκ, και λέγαμε τι έγινε, από πού μπήκαν. Έκαναν μαθήματα σε φοιτητές που ήταν κατά της κατάληψης… Εφόσον ήμαστε και εμείς χαλαροί και δεν τους ελέγχαμε, έκαναν και αυτοί τα δικά τους. Αφού δεν τους σταματούσαμε και την έρευνα και σε κάποια διπλανά κτίρια από την ΑΣΟΕΕ, δεν τους ένοιαζε γιατί δεν τους έθιγε. Δωρεάν διακοπές έκαναν.
Πέρα από τις συνελεύσεις και τις καταλήψεις, συμμετείχες και σε κάτι άλλο;
Χ6.: Συμμετείχα και στους «καταληψίες από σχολές», οι οποίοι συνευρίσκονταν για να συζητήσουν και να πάρουν αποφάσεις για κάποιες συντονισμένες δράσεις, πέρα από τα συνηθισμένα που γίνονταν. Θυμάμαι μοίρασμα στο μετρό, μοίρασμα στο σταθμό Λαρίσης, όπου μπλοκάραμε και λίγο τις γραμμές του τρένου. Μοίρασμα στον ΟΤΕ. Επίσης προώθησαν το να μπαίνουν κάποιες αποφάσεις στα πλαίσια των καταλήψεων εκεί που υπήρχε κάποιος κόσμος για να το στηρίξει. Στην ΑΣΟΕΕ π.χ. υπήρχε ο κόσμος για να το κάνει αυτό, ενώ στη φιλοσοφική που μπορεί να μην υπήρχε δεν το κάναμε. Στους ναυπηγούς, στα ΕΜΜΕ, σε εμάς, στην καλών τεχνών είχε περάσει ψήφισμα να πάει ή πορεία όχι προπύλαια ή πολυτεχνείο αλλά να πάει στη ΓΣΕΕ. Αυτό ήταν πρωτοβουλία των ΕΜΜΕ, που δρούσαν και λίγο πιο αυτόνομα ως κατάληψη και ως σχολή, και είχε περάσει σε ψηφίσματα και σε άλλες γενικές συνελεύσεις. Ήταν πιστεύω σημαντική η δράση τους και ήταν τα ίδια άτομα που συμμετείχαν στο συντονιστικό στις 22 Φλεβάρη, τότε που είχε πιαστεί ένα παιδί από την Α.Κ. στις συγκρούσεις, για να πάμε και να κάνουμε πορεία στη ΓΑΔΑ. Εκεί έγινε ένα μπάχαλο με τους αριστερούς. Είχαν πανελλαδικό συντονιστικό και επειδή υπήρχε μία κόντρα μεταξύ ΠΚΣ και ΕΑΑΚ, τα ΕΑΑΚ δεν ήθελαν να βγει διαφορετικό κείμενο από την προηγούμενη φορά έτσι ώστε να μην έχει μέσα ,και καλά τη γραμμή της ΠΚΣ. Οπότε είπαν εντάξει πάμε να κάνουμε πορεία αλληλεγγύης. Αλλά όταν βγήκαν στο δρόμο, φώναζαν από τις ντουντούκες τους: «πάμε στην ομόνοια, τα πούλμαν φεύγουν». Αποπροσανατόλιζαν τον κόσμο τελείως. Πολύ προδοσία. Εκεί κάποια άτομα που γνωριζόμαστε από τις συνελεύσεις κινήσαμε μια διαδικασία, και καταφέραμε να γίνει μια πορεία περίπου χιλίων ατόμων, που να πάει στη ΓΑΔΑ, όπου και διαλύθηκε βέβαια[γέλια]. Αλλά ήταν σημαντικό γιατί ήταν κινήσεις που έβαζαν τον κόσμο σε ένα περαιτέρω σκεπτικό. Και με τη ΓΣΕΕ. Καταφέραμε να κινήσουμε ολόκληρη πορεία να πάει στη ΓΣΕΕ. Και το άλλο που πήραμε το πανό της ΑΣΟΕΕ. Όταν είχε σταματήσει μια πορεία στη βουλή, που θα κατέληγε πολυτεχνείο, είχαν πάρει τα ΕΑΑΚ ,από μόνα τους, δεν ξέρω πώς, την απόφαση να περικυκλώσει η πορεία τη βουλή. Και εκεί κάποιοι από εμάς τα πήραμε στο κρανίο. Στη φάση ότι και ποιος πήρε αυτή την απόφαση; Και υπήρξε ένας πολύ έντονος διαπληκτισμός. Εκεί κάναμε μια μίνι συνέλευση στο δρόμο. Το μπλοκ της ΑΣΟΕΕ και κάποια άλλα άτομα από τους καταληψίες από σχολές, που γνωριζόμαστε. Ήταν πολύ κομβικό ότι γνωριζόμαστε μέσα από διαδικασίες. Και τελικά καταφέραμε και πήραμε το πανό της ΑΣΟΕΕ και φύγαμε φωνάζοντας, «αλήτες, λέρες, φοιτητοπατέρες». Ήμαστε κάπου πεντακόσια άτομα. Και ο κόσμος είδε ότι δεν είναι τόσο χειραγωγημένα τα πράγματα, ότι υπάρχει και μια άλλη δυναμική. Είδα ακόμη και ΕΑΑΚίτες να φεύγουν παράλληλα με εμάς, γιατί είχαν ξενερώσει με το σκηνικό. Ήταν πολύ σημαντικό. Μια άλλη δύναμη…
Αυτός ο κόσμος, οι «Καταληψίες από Σχολές», έσπασε κάποια στιγμή το κάλεσμα και δεν ξαναβρέθηκαν;
Χ6.: Έγινε μια προσπάθεια, εκεί που πέθανε το κίνημα, να βρεθούν καταληψίες από σχολές πανελλαδικώς. Είχαν κάπως επικοινωνήσει τα ΕΜΜΕ με σχολές από την πάτρα…
Οι «καταληψίες από σχολές» είχαν ένα πιο αντιεξουσιαστικό προσανατολισμό;
Χ6.:Έσκαγαν διάφορα άτομα. Δεν είχε μια συγκεκριμένη πολιτική βάση. Ενδιαφέρονταν να συσπειρώσουν κόσμο που ήθελε να κάνει πιο εξωστρεφή δράση. Ένα πολύ σημαντικό που θυμάμαι, είναι η πορεία που έγινε στα Σεπόλια. Η πορεία αυτή είχε αποφασιστεί από τους «καταληψίες από σχολές». Τα ΕΜΜΕ κάπως κατάφεραν να την περάσουν στο γενικό συντονιστικό των καταλήψεων, και έγινε πορεία στις γειτονιές στα Σεπόλια. Δηλαδή, ξέρεις τώρα, μέσα από τα στενάκια, κανονικά… Βασικά, έγινε στα στενά γιατί ήθελαν οι μπάτσοι να μας κλείσουν σε μια λωρίδα, και εμείς τους την κάναμε. Φύγαμε από τα στενά και είχε πολύ καλή απήχηση από τον κόσμο. Θυμάμαι ένα τύπο να υψώνει τη γροθιά του από το μπαλκόνι, και τέτοια… Ήταν πολύ ωραία. Φωνάζαμε συνθήματα για τους μετανάστες, για τους εργάτες που δούλευαν στην οικοδομή… Ήταν πολύ έξω από το κέντρο. Πιο επικοινωνιακό. Έγιναν τέτοιες προσπάθειες αλλά, εντάξει, ήθελαν περισσότερη δουλειά…
Θεωρείς ότι οι φοιτητές νίκησαν, έχασαν, τι έκαναν;
Χ6.: Τώρα, το να μπούμε σε λογικές νίκης ή ήττας, δεν θα το έκανα είναι η αλήθεια. Εγώ πιστεύω ότι κέρδισε, αλλά για τον εαυτό μου. Όσο αφορά το φοιτητιλίκι και το φοιτητόκοσμο, θα έλεγα ότι έχασε γιατί δεν κατάφερε να πάρει πίσω ούτε ένα από τα βασικά συντεχνιακά αιτήματα για τα οποία και καλά κατέβηκαν στο δρόμο. Κανένα δηλαδή, από αυτά δεν εκπληρώθηκε…
Όσο αφορά αυτό το κέρδος στο οποίο αναφέρθηκες;
Χ6.: Αυτό έχει να κάνει ως προς το άτομο μου και την προσωπικότητά μου…
Θεωρείς ότι αφορά μόνο εσένα αυτό;
Χ6.: Όχι. Και άλλα άτομα. Δηλαδή, το βλέπω και τώρα. Αυτοί που ήμαστε μια παρέα στην κατάληψη, συσπειρωθήκαμε στο στέκι. Και εντάξει, κάτι λέει αυτό. Και το ότι βγάζαμε κείμενα και άποψη… βοηθάει ιδεολογικά, πνευματικά… Όσον αφορά την ολοκλήρωση σου ως άνθρωπο. Από αυτή την άποψη.
Για ποιους λόγους πιστεύεις ότι έχασε το φοιτητικό κίνημα ως προς τα αιτήματα του; Για ποιους λόγους συνέβη αυτό;
Χ6.: Βασικά, γιατί σταμάτησε εκεί που δεν έπρεπε. Βασικά, το ποτάμι πίσω γυρνά [γέλια]. Και μάλιστα γύρισε δύο φορές. Τη μία φορά ήταν το καλοκαίρι, που πήραν πίσω, και καλά, το νόμο-πλαίσιο προσωρινά. Και αυτό, και καλά, ήταν νίκη. Οπότε σταμάτησαν οι καταλήψεις… Και πάντα πήγαινε ευκαιριακά. Μάλλον, όχι ευκαιριακά. Αλλά ετεροκαθοριζόταν από τις αποφάσεις της βουλής. Δηλαδή βγαίναμε στο δρόμο όταν ήταν να συζητήσουν κάτι στη βουλή. Ένα αυτό. Καλά, υπάρχουν πολλοί λόγοι. Άλλο είναι ότι δεν ξεπεράστηκε ο ίδιος ρόλος του φοιτητή… δηλαδή, ότι κάποια στιγμή έλεγαν: εντάξει, καλές και οι καταλήψεις, αλλά έχουμε και μια εξεταστική… Αυτός ήταν ένας από τους σημαντικούς λόγους για τους οποίους δεν ενώθηκε και με άλλα κομμάτια. Όπως π.χ. με το κίνημα των δασκάλων… Εντάξει, δεν ξέρω και πολλά για το κίνημα των δασκάλων…
Μπορεί να έχουν και αυτοί τις ευθύνες τους για αυτό.
Χ6.: Ναι. Σίγουρα τις έχουν. Βασικά, για μένα, όταν ψηφίστηκε ο νόμος και το άρθρο 16, έπρεπε να συνεχίσουμε. Γιατί όταν ο άλλος σε γράφει κανονικά, εσύ πρέπει να συνεχίσεις και πιο δυναμικά μάλιστα, όχι να κάνεις πίσω. Άλλος λόγος είναι και η απουσία του φοιτητή. Όπως λέγανε και οι ‘καταληψίες από σχολές’, κίνημα σημαίνει κίνηση. Και κίνηση δεν υπήρχε. Ο καθένας ψήφιζε και έφευγε. Δεν μπορούσε να βγει από την λογική της αντιπροσώπευσης. Ότι θα τα κάνουν όλα οι ειδικοί. Στη τελική δεν ξέρω για ποιο λόγο ψήφιζε ο καθένας. Μπορεί να ήταν επειδή ήθελε να κάνει διακοπές. Αλλά η ίδια η απουσία του κόσμου από τις διαδικασίες είχε ως αποτέλεσμα τον ετεροκαθορισμό, τον έλεγχο από τις παρατάξεις. Και αυτοί σαμποτάρανε πράγματα που θέλαμε να κάνουμε εμείς. Όπως μια γενική συνέλευση που είχε αρκετά άτομα, 200 με 300, με ανοιχτή τη σχολή. Θέλαμε να την κάνουμε χωρίς μικρόφωνα. Και εκεί μας χάωσαν οι παραταξιακοί. Άρχισαν να φωνάζουν, να κράζουν, να σαμποτάρουν. Με αποτέλεσμα να κουράζουν τον κόσμο που δεν είχε το κουράγιο να κάθεται και να ακούει. Και εγώ δηλαδή που ήμουν εκεί, δεν άντεχα, κουραζόμουν. Άλλο πολύ σημαντικό ήταν ότι δεν κατάφερε να επικοινωνήσει με την υπόλοιπη κοινωνία. Έμεινε σε στενά συντεχνιακά αιτήματα το ίδιο το κίνημα. Δηλαδή, αν ήταν αρκετά επιθετικό στην αρχή, μπορεί να κατάφερνε κάτι. Όπως στη Γαλλία που κατάφερε να επικοινωνήσει και με τους εργάτες, τέλος πάντων με την υπόλοιπη κοινωνία. Όχι να κάνει μια πορεία την εβδομάδα καθιερωμένη. Οπότε σου έλεγαν οι άλλοι: πότε έχουν πορεία; Α, εντάξει δεν κατεβαίνω στο κέντρο την Τετάρτη. Ξέρεις, δεν σαμποτάρανε ουσιαστικά πράγματα μέσα στην πόλη ώστε να έχει πλήγματα, ας πούμε, το κράτος. Και οι καθηγητές από την άλλη έκαναν το χαβά τους. Έκαναν μάθημα. Ας πούμε εγώ είχα εξέταση μέσα στην κατάληψη. Μέσα στα μεταπτυχιακά. Και θυμάμαι ότι έκραζα το βοηθό. Αλλά δε μου έφταιγε αυτός, μου έφταιγε ο καθηγητής. Με πέρασε τελικά [γέλια]. Το άλλο ήταν ότι δεν μπλοκάραμε τα μεταπτυχιακά. Δεν καταφέραμε να το επικοινωνήσουμε. Την έρευνα, επίσης, όπου παίζουν και πολλά λεφτά. Ήταν δηλαδή ένας κλειστός χώρος η σχολή, όπου στις περισσότερες σχολές στην Ελλάδα εκτός από την ΑΣΟΕΕ και τα ΕΜΜΕ , δεν γίνονταν πουθενά εκδηλώσεις και τέτοιες διαδικασίες, και είχες έρευνα, καθηγητές, ο κόσμος απουσία, οι αριστεροί έκαναν τα δικά τους, τι άλλο να πω [γέλια]. Τώρα, όσο αφορά τις συγκρούσεις και τις τακτικές στο δρόμο το θεωρούσα πολύ λάθος να μην μπορείς να υπερασπιστείς την πράξη σου προφορικά ή γραπτά μέσα στο χώρο που κινείσαι. Εντάξει, έσπαγε ο άλλος την τράπεζα του και οκ το άφηνε στη φαντασία του καθένα να σκεφτεί γιατί έκανε αυτή τη συμβολική επίθεση. Εντάξει, εγώ ίσως μπορώ να σκεφτώ κάτι παραπάνω από ένα συνηθισμένο φοιτητάντερ, αλλά όταν αφήνεις τα ΜΜΕ να διαχειριστούν την απουσία σου από το λόγο, τότε χάνεις. Αν είναι αυτή η μόνη συμμετοχή σου σε ένα κίνημα τότε ουσιαστικά δε συμμετέχεις. Ή, τέλος πάντων, συμμετέχεις σε μια συνιστώσα του πολύ ευκαιριακή. Πρέπει να τα λαμβάνουμε όλα υπόψη μας.
Πιστεύεις ότι η καταστολή έπαιξε κάποιο ρόλο; Και αν ναι, ποιος ήταν αυτός;
Χ6.: Ναι. Εγώ θυμάμαι μετά την 8η Μάρτη, που ήταν η πορεία για τους συλληφθέντες, εγώ φοβόμουν να κατέβω. Και φοβόμουν κυρίως λόγω χαρτιών. Ήμουν ξέρεις πολύ κωλόφαρδη. Δε με έπιασαν στην 1η Μάρτη, δε με πιάσανε την 8η Μάρτη, δε με πιάσανε με τον πυροβολισμό…. ήμουν πολύ κοντά στα σκηνικά. Και λέω, μια του κλέφτη, δυο του κλέφτη, τρεις και τον τσακώσανε [γέλια].
Το σταμάτημα των κινητοποιήσεων πως προέκυψε;
Χ6.: Βασικά, θυμάμαι γενικές συνελεύσεις που παιζότανε με 100 ψήφους με ΔΑΠ και τα πλαίσια αυτά…
Πότε ήταν αυτό;
Χ6.: 15 του Μάρτη. Περίπου μέσα Μαρτίου, σκέψου. Είχαν αρχίσει να έχουν φθίνουσα πορεία οι καταλήψεις… και όταν ο άλλος βλέπει ότι δε συνεχίζει ο ένας, δε συνεχίζει ο άλλος… πάει κάπως αλυσιδωτά. Οπότε πέθανε η φάση. Κόσμος έλεγε ότι αφού ψηφίστηκε ο νόμος δεν έχει νόημα να συνεχίζουμε, και τέτοια. Εγώ πιστεύω ότι ήταν και άλλοι λόγοι. Κάποιοι είχαν αρχίσει να έχουν πρόβλημα και με γονείς. Όσοι ήταν από επαρχία ας πούμε. Υπάρχουν οικονομικές δυσκολίες. Το αντιλαμβάνομαι, οκ, σε ατομικό επίπεδο. Ξέρεις δεν είναι εύκολο να πληρώνεις και να μην κάνεις μάθημα, και να επιβαρύνεται για άλλο ένα χρόνο οικονομικά η οικογένεια…
Για τα γεγονότα του καλοκαιριού, ποια είναι η γνώμη σου; Πώς ξεκίνησαν και πως σταμάτησαν;
Χ6.: Το καλοκαίρι με το νόμο-πλαίσιο, ε; Είχαν γίνει και εκεί κάποια πράγματα που όμως δεν τα είχα πολύ παρακολουθήσει. Είχα μια πιο διακριτική στάση. Θυμάμαι ότι είχε ανέβει μια αυτοαποκαλούμενη επιτροπή για τα πλαίσια των σχολών…. Ούτε που προέκυψε αυτό θυμάμαι, ούτε ποιος τους έδωσε τη δικαιοδοσία… Μετά έγιναν αυτά με την 8η Ιούνη, που ήταν μια ξεκάθαρη επίθεση των μπάτσων στη πορεία… είχαν πιάσει και τρία παιδιά τότε. Και η φάση σταμάτησε παρόλη την καταστολή, γιατί και καλά είπαν ότι αναβάλλεται η ψήφιση του νόμου-πλαίσιο. Κάποιοι φυσικά προσπάθησαν τότε να συνεχίσουν…και με την κατάληψη της πρυτανείας. Αλλά, οι άλλοι ακολούθησαν το παιχνίδι της κυβέρνησης. Σου λέει: «παιδιά ήρεμα. Γυρίστε πίσω στα θρανία». Εμείς δε θα κάνουμε τίποτα προς το παρόν. Οι αριστεροί εκεί έπαιξαν τελείως το παιχνίδι της κυβέρνησης. Αντί να το παίξουν πιο επιθετικοί, είπαν, εντάξει παιδιά, τώρα ήρθε και το καλοκαίρι… Και για αυτό το λόγο έπαιξε και η κατάληψη της πρυτανείας από κάποιους που ήθελαν να συνεχιστεί η φάση. Αλλά δεν είχε καμιά φοβερή δυναμική. 700 άτομα. Είναι και κάπως δύσκολο να γίνει κάτι το καλοκαίρι. Κάπως έτσι σταμάτησε…
Και για ποιο λόγο ξεκίνησε η δεύτερη φάση;
Χ6.: Εγώ θυμάμαι στην ΑΣΟΕΕ, μετά την εξεταστική, κάποια άτομα κάναμε κάποια προσπάθεια να γίνονται κάποιες κουβέντες για το κίνημα, τι έγινε κτλ, και κάπως ήρθε ο λόγος στα πλαίσια, στις καταλήψεις… Δεν θυμάμαι τώρα και ακριβώς πως είχαν εξελιχθεί αυτές οι κουβέντες, αλλά θυμάμαι ότι τους πείραξε πολύ τους ΕΑΑΚίτες, και το σαμποτάρανε. Εκεί είναι αυτή η συνέλευση που σου έλεγα. Δηλαδή, πριν το δεύτερο γύρο των καταλήψεων. Αυτοί έλεγαν ότι θα περιμένουμε να κατέβει για ψήφισμα το άρθρο 16, γιατί τώρα ο κόσμος είναι κουρασμένος, και δεν θα έχει απήχηση μια εβδομαδιαία κατάληψη τώρα. Αυτοί το είχαν προκαλέσει φυσικά αυτό. Γιατί αφού είχαν κρατήσει αμυντική στάση, λογικό ήταν ο κόσμος να σου λέει: γιατί να κατεβώ τώρα, αφού δεν γίνεται κάτι στη βουλή. Και το άφησαν να γίνονται μαθήματα στη σχολή για πόσους μήνες. Μέχρι που κατέβηκαν για το νόμο-πλαίσιο αμέσως μετά τα Χριστούγεννα. Με διήμερες και τριήμερες καταλήψεις. Ήταν και η σύγκλητος που δεν είχε αποφασίσει τι θα γίνει και με την εξεταστική… Οπότε ήταν και επιφυλακτικοί οι αριστεροί, να γίνει να μη γίνει εβδομαδιαία. Εμείς τους πιέζαμε φυσικά… Τι να σου πω τώρα… Κλασικό είναι το παράδειγμα που δεν καταφέραμε να αμφισβητήσουμε το ρόλο του φοιτητή, και εμείς δηλαδή, και να πάμε τα πράγματα πολύ πιο μπροστά… Εγώ θυμάμαι που έλεγα στους αριστερούς : και τι έγινε να χαθεί η εξεταστική; Να χαθεί και αυτή και όλες οι εξεταστικές, αν είναι τα πράγματα να πάνε μπροστά. Και έγινε η σύγκλητος μέσα Γενάρη, αλλά σε ανοιχτή σχολή, γιατί δεν μπορούσε να γίνει σε κατάληψη, για να αποφασίσει για την εξεταστική. Δηλαδή, έλεος! Αντί να το σαμποτάρεις αυτό και να το εμποδίσεις, στη φάση: καμία εξεταστική…
Θεωρείς ότι έχει κάποιες διαφορές, η πρώτη με τη δεύτερη φάση των κινητοποιήσεων;
Χ6.: Πάρα πολλές διαφορές. Τα καλά της πρώτης, ίσως έφταιγε και το κλίμα, δεν ξέρω, είναι ότι είχε πάρα πολύ κόσμο στις συνελεύσεις κατάληψης. Δηλαδή έβλεπες πολύ κόσμο στο προαύλιο να παίζει, κόσμο να κάθεται στα σκαλιά… πολύ ωραία, πολύ χίπικα [γέλια]. Στις συνελεύσεις κατάληψης είχε πάρα πολύ κόσμο, γίνονταν εκδηλώσεις, προβολές με πολύ κόσμο. Αλλά στο δεύτερο κύκλο έπεσε αυτό το πράγμα, όσο αφορά τον κόσμο που ερχόταν και συμμετείχε. Ωστόσο, ο κόσμος που ερχόταν ήταν πιο ώριμος και πιο αποφασισμένος να κάνει πράγματα. Δηλαδή, και στις πορείες η στάση του ήταν πιο ώριμη. Δεν έφευγε με το πρώτο δακρυγόνο. Συγκροτούσε αλυσίδες. Σιγά-σιγά αυτό επιτεύχθηκε. Επιτεύχθηκε δηλαδή, μια ριζοσπαστικοποίηση… τώρα ολόκληρη πορεία να φωνάζει: «όλες οι κινήσεις μας καταγεγραμμένες, καιρός να δούμε τις κάμερες καμένες-σπασμένες» και να κάθεται εκεί να το υποστηρίζει, είναι επίτευγμα.
Η εμπειρία της πρώτης φάσης βοήθησε τη δεύτερη;
Χ6.: Βοήθησε, άλλα όχι από μόνη της. Δηλαδή, αυτή η μειοψηφία των δράσεων που γίνονταν μέσα στις σχολές, όπως οι «καταληψίες από τις σχολές», το θεωρώ πολύ κομβικό για το κίνημα. Βοήθησαν και τον κόσμο να νιώσει πιο κοντά στη φάση. Δεν ήταν τώρα ο αριστερός με τη ντουντούκα να φωνάξει… Καταρχάς, εμείς φτιάχναμε δικά μας συνθήματα. Ήταν αρκετά δημιουργικό… Και με τους Κνίτες τσακωνόμαστε μέσα στο μπλοκ γιατί έφτιαχναν αλυσίδες. Τα έβλεπε αυτά ο κόσμος. Λέγαμε συνθήματα τα οποία ο κόσμος τα ένιωθε οικεία σιγά-σιγά, και μετά τα φώναζε ολόκληρη η πορεία…
Θεωρείς ότι η κυβέρνηση πέρασε αυτά που ήθελε να περάσει; Έληξαν τα πράγματα;
Χ6.: Πιστεύω ότι τίποτα δεν έχει λήξει. Αλλά γενικά δεν είμαι αισιόδοξη ότι θα ξαναγίνουν καταλήψεις. Το θεωρώ λίγο δύσκολο. Αλλά αν γίνουν πιστεύω ότι θα καταφέρουμε να κάνουμε πολλά περισσότερα πράγματα. Υπάρχει η εμπειρία.
Πιστεύεις ότι σε άλλαξαν αυτές οι καταλήψεις;
Χ6.: Ναι. Πάρα πολύ.
Σε σχέση με τι;
Χ6.: Με το ρόλο του πανεπιστημίου. Με τη ριζοσπαστικοποίηση μέσα από τις συνελεύσεις, κατάληψης. Ξέρεις και γω καμία φορά έλεγα: και τι πάω να κάνω. Αφού δεν θα καταφέρουμε τίποτα. Αλλά ακόμη και η συμμετοχή σου μετράει. Σε κάνει καλύτερο άνθρωπο.
Σε σχέση με τους συμφοιτητές σου, τι επίδραση είχε το κίνημα στις σχέσεις σας;
Χ6.: Βασικά, έκανα πολύ καλές φιλίες με κάποιους, με τα άτομα που συμμετείχαν στην κατάληψη. Με τους άλλους, εντάξει, τα ίδια.
Με αυτούς που ήταν κατά των καταλήψεων;
Χ6.: Εντάξει. Απλά με ξέρουν [γέλια].
Για σένα λοιπόν κάτι σημαντικό άλλαξε με αυτό τον κύκλο;
Χ6.: Προς το καλύτερο. Σκέφτηκα ζητήματα που δεν τα είχα ξανασκεφτεί. Ας πούμε, ο ρόλος των αριστερών, πολύ σημαντικό… που δεν είναι εύκολα πράγματα. Αν δεν τα έχεις ξαναδεί ή δεν τα έχεις ψάξει ιστορικά, γιατί τα περισσότερα θάβονται… Δηλαδή, το πόσο ύπουλος ήταν ο ρόλος τους. Πόσο σαμποτάρανε αυθόρμητες κινήσεις ή όσα αποφασίζανε συνελεύσεις, όπως οι «καταληψίες από σχολές». Βλέπεις ότι ο άλλος τα θέλει όλα χειραγωγημένα… Ή τους Κνίτες που δεν θέλανε συνελεύσεις κατάληψης, δεν θέλανε τον κόσμο να συμμετέχει. Θέλανε να τα ελέγχουν μόνοι τους. Τα βλέπανε όλα ως πολιτική υπεραξία και ως ψήφους. Τα έβλεπες αυτά… Κάτι άλλο για μένα επίσης ήταν ότι κάθισα και σκέφτηκα γιατί ψηφίζω. Και όχι καθαρά από την άποψη της ψήφου, άλλα το ότι αναρωτήθηκα για το τι μου λένε αυτοί οι τύποι, ήταν πολύ σημαντικό. Με άλλαξε πάρα πολύ. Ήμουν πολύ αρνητική όσο αφορά τις καταλήψεις. Ξέρεις, έλεγα: τι κάνω τώρα εδώ; Αφού είναι λογικό το σύστημα να επεμβαίνει και να θέτει αυτές τις προϋποθέσεις. Γιατί αλλάζουν οι ανάγκες, αλλάζει και η εκπαιδευτική διαδικασία. Λογικό είναι. Τότε μου φαινόταν λογικό. Απλά το ζήτημα τελικά είναι να μην το δέχεσαι και να μην το βλέπεις αποκομμένα και από αυτό που ζεις, αλλά και από αυτό που έχει γίνει στο παρελθόν. Είναι σημαντικό.
Πώς σου φάνηκε η συνέντευξη;
Χ6.: Μονόλογος [γέλια]. Με έβαλε να θυμηθώ κάποια πράγματα. Και βασικά τα περισσότερα από αυτά που είπα, και τα συνειδητοποιούσα στην κατάληψη, αλλά κυρίως μετά από τις κουβέντες που σου είπα ότι κάναμε μετά με τα παιδιά, για τον απολογισμό, αυτοκριτική… Με βοήθησαν πάρα πολύ.
Το ερωτηματολόγιο πως σου φάνηκε;
Χ6.: Νομίζω πλήρες. Θα μπορούσες ίσως να πεις να βάλετε σαν ερώτηση: τι παραπάνω θα έκανες αν ξαναγινόταν μια τέτοια φάση;
Και για πες τι θα έκανες;
Χ6.: Θα προσπαθούσα να σπάσω λίγο το ρόλο του φοιτητή. Την εντύπωση που έχει. Τα συντεχνιακά αιτήματα να τα συνδέσω περισσότερο με την αγορά εργασίας και με την κοινωνία γενικότερα, γιατί δεν είναι αποκομμένη όλη η εντατικοποίηση με την εκμετάλλευση που βιώνεται. Να επικοινωνήσω περισσότερο με τον έξω κόσμο. Ακόμα και μικροφωνικές και εκδηλώσεις, όπως αυτή στην πλατεία Μοναστηρακίου, είχαν απήχηση στον κόσμο. Ακόμα και εκδηλώσεις που δεν είναι καθαρά πολιτικές, που όμως είναι πολιτικές από την άποψη της δημοσιοποίησης γεγονότων και της κοινωνικοποίησης τους. Ακόμα και αν είναι πιο ανάλαφρες. Ξέρεις, να παίξουμε μπάλα… επανοικειοποίηση των δημόσιων χώρων και τέτοια. Πράγματα τα οποία προσπαθήσαμε να τα κάνουμε με τους «καταληψίες από σχολές», άλλα ήταν δύσκολο. Αυτό θα προσπαθούσα να το εντείνω. Επίσης, να σαμποτάραμε την έρευνα στις σχολές. Όλοι λέμε έρευνα, έρευνα, αλλά δεν το έχουμε ξεκάθαρο τι είναι αυτό το πράγμα τελικά. Να γίνουμε πιο επιθετικοί, πιο εξωστρεφείς. Και τις διαδικασίες που κάνουμε, είτε είναι στο δρόμο, είτε στην κατάληψη, να τις επιχειρηματολογούμε περισσότερο. Να μην φαίνεται ότι είναι στον αέρα. Να υπάρχει μια βάση στο σκεπτικό σου. Αλλά, κυρίως, το ζήτημα της κοινωνικοποίησης θεωρώ πολύ σημαντικό…
